Czy dieta wegetariańska wpływa na obniżenie poziomu cholesterolu?

Cholesterol to substancja tłuszczowa obecna we wszystkich komórkach oraz krwi. Wchodzi w skład błon komórkowych, wybranych hormonów, witaminy D3 oraz kwasów tłuszczowych. Jest niezbędny do życia, jednak jego zbyt duża ilość we krwi może prowadzić do wystąpienia hipercholesterolemii, a w konsekwencji nawet do miażdżycy, choroby wieńcowej, zawału serca lub udaru mózgu.

Cholesterol, tak jak inne lipidy jest nierozpuszczalny we krwi, dlatego musi być transportowany przy pomocy lipoprotein – cząsteczek składających się z białek i tłuszczów, inaczej nazywanych frakcjami. W medycynie można wyróżnić ich kilka rodzajów, a są to m.in.:

• lipoproteiny HDL – lipoproteiny o dużej gęstości (high-density lipoprotein), transportują nadmiar cholesterolu do wątroby, gdzie ulega on przemianie w kwasy tłuszczowe, stąd są nazywane dobrym cholesterolem [1]
• lipoproteiny LDL – lipoproteiny o małej gęstości (low-density lipoprotein), przenoszą cholesterol z wątroby do komórek. Gdy ilość cholesterolu w organizmie jest wyższa niż zapotrzebowanie komórek, zaczyna on gromadzić się w ścianach tętnic, co z kolei prowadzi do m.in. miażdżycy; określane mianem złego cholesterolu [2] .

Przyczyny wysokiego cholesterolu mogą mieć odmienne podłoże. Wpływ mają bowiem uwarunkowania genetyczne oraz styl życia. Czynniki mające największy wpływ na wysoki poziom złego cholesterolu to:

• czynniki genetyczne – hipercholesterolemia rodzinna. Powoduje ją mutacja genetyczna, która oddziałuje na zdolność wątroby do usuwania nadprogramowej ilości cholesterolu;
• otyłość;
• siedzący tryb życia i brak aktywności fizycznej;
• palenie papierosów;
• zła dieta – spożywanie wysoko przetworzonej żywności, dużych ilości mięsa, produktów zawierających duże ilości tłuszczów nasyconych, niewystarczająca ilość owoców i warzyw.

Wiemy już, że główne przyczyny wysokiego cholesterolu kryją się głównie w nieodpowiedniej diecie, ale wynikają również z uwarunkowań genetycznych i stylu życia. Próba rozwiązania tego problemu stanowi jedno z głównych zadań współczesnej nauki o żywieniu człowieka. Przeprowadzone badania wyraźnie sugerują, że weganie i wegetarianie znacznie rzadziej zapadają na choroby układu sercowo-naczyniowego niż osoby spożywające znaczne ilości produktów odzwierzęcych .

Korzyści, które płyną ze stosowania diety roślinnej, w dużej mierze wynikają z włączenia do nich produktów roślinnych i zawartych w nich substancji, takich jak: błonnik pokarmowy, białka roślinne, kwasy tłuszczowe, witaminy, izoflawony oraz fitosterole. Do diety na obniżenie cholesterolu powinny być włączone zwłaszcza:

• zdrowe tłuszcze, zawierające sterole roślinne – np. margaryny, oraz oleje roślinne z zawartością kwasów tłuszczowych Omega-3 i Omega-6;
• warzywa strączkowe – stanowią dobry substytut mięsa w diecie roślinnej, dzięki wysokiej zawartości błonnika, białka oraz witamin;
• pełnoziarniste produkty zbożowe – ich spożycie znacząco obniża ryzyko wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego. Są bogate w składniki mineralne, witaminy oraz kwasy tłuszczowe;
• warzywa i owoce – ich spożycie ma istotny wpływ na obniżenie stężenia frakcji LDL. Są bogate w witaminę C, flawonoidy, potas oraz magnez;
• orzechy – ich regularne spożycie wpływa na obniżenie stężenia cholesterolu we krwi .

1. https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/zapobieganie/62068,co-to-jest-cholesterol [dostęp online: 06.07.2020].
2. D. Parol, A. Mamcarz, Diety roślinne w kontekście chorób układu sercowo-naczyniowego, w: Folia Cardiologica, t. 10 nr 2, s.92.