Jak dbać o profilaktykę zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży?

A to właśnie profilaktyka ma ogromne znaczenie i realny wpływ na statystyki. Te są alarmujące. Prawie 4 proc. dzieci w wieku przedszkolnym choruje na depresję. W szkole podstawowej problem ten dotyka 8 proc. dzieci, a w szkołach średnich – 20 proc., co oznacza, że choruje co piąte dziecko.

Depresji bardzo często towarzyszą zaburzenia lękowe, które są obecne u prawie 7 proc. dzieci w wieku od 12 do 17 lat.

Oficjalne liczby mogą być jednak niedoszacowane. I to nie tylko ze względu na niewydolność systemu opieki psychologicznej i psychiatrycznej nad dziećmi, ale też brak edukacji opiekunów. Dorośli nierzadko zbyt późno zauważają, że dzieje się coś niepokojącego. Zdarza się też, że towarzyszy im poczucie wstydu i rodzicielskiej porażki, co znacząco opóźnia zgłoszenie się z dzieckiem po pomoc.

Mało kto wie bowiem, że stan zdrowia psychicznego zależy od wielu wzajemnie wpływających na siebie czynników: genetycznych (historia zaburzeń psychicznych w rodzinie), biologicznych (m.in. wcześniactwo), rodzinnych (depresja okołoporodowa matki) i społecznych (m.in. przemoc rówieśnicza) [1].

O tym głośno mówi Fundacja "Zobacz... JESTEM", która zajmuje się szeroko rozumianą pomocą dzieciom i młodzieży z problemami emocjonalnymi. Wspiera też rodziców i opiekunów, m.in. wskazując, że zaburzenia psychiczne i kłopoty ze zdrowiem psychicznym pojawiają się w każdym wieku i w każdym środowisku, również w tak zwanych dobrych rodzinach. Uczy właściwych postaw społecznych, w szczególności zrozumienia, tolerancji, życzliwości i przeciwdziałania dyskryminacji osób z problemami psychicznymi i ich rodzin. Duży nacisk kładzie też na profilaktykę na poziomie rodziny i otoczenia.

Jest to bardzo potrzebne, bo właściwa opieka nad dzieckiem i troska o jego emocje mogą poprawić jego kondycję psychiczną, a nawet pozwalają zabezpieczyć dziecko przed rozwojem depresji lub zaburzeń lękowych. W tym kontekście szczególne znaczenie ma dobra relacja w rodzinie i poczucie przynależności. Nie chodzi jednak o to, by tylko z dzieckiem być, ale też by z nim rozmawiać o dobrych i gorszych momentach. To też jedna z cegiełek budujących poczucie własnej wartości. Sprzyja mu również tworzenie dziecku takich sytuacji rozwojowych na miarę jego wieku, które będą dla niego na tyle trudne, że dziecko będzie miało poczucie, że odniosło sukces, gdy sobie z nimi poradzi.

Mając dobrą relację z dzieckiem, będziemy bardziej wyczuleni na zmiany w jego zachowaniu. Łatwiej zauważymy, że dzieje się coś niepokojącego, sprawiającego dziecku cierpienie i mającego negatywny wpływ na jego funkcjonowanie.

Kiedy jednak przyjdzie nam mierzyć się z chorobą psychiczną dziecka, trzeba też zaopiekować się sobą i swoimi emocjami. Na troskę o swoją pociechę nałoży się bowiem ciężar odpowiedzialności. A kondycja psychiczna rodzica ma wpływ na dziecko i może ułatwiać lub utrudniać powrót do zdrowia.

Kiedy równowaga psychiczna rodzica jest zachwiana, wówczas może to rzutować na dziecko i nasilać u niego objawy depresji i zaburzeń emocjonalnych. Trzeba zatem samemu zgłosić się po pomoc.

Bardzo ważnym czynnikiem chroniącym w kontekście zdrowia psychicznego dzieci i dorosłych jest również szeroko rozumiane hobby i rozwijanie zainteresowań. Pasje mogą budować i wspierać nasze poczucie wartości, ale też rozwijają i pozwalają twórczo się realizować.

Uwagę na to zwraca wystawa "Tacy jesteśmy w pełnym obrazku" pod patronatem Xiaomi, która złożona jest z 12 zestawów portretowych – rozmów z fotografem i samym sobą. Otwarcie wystawy odbyło się w czasie Międzynarodowego Dnia Zdrowia Psychicznego w październiku 2023 roku.

Zdjęcia autorstwa Hoodkevitza (Przemysława Chudkiewicza) przedstawiają osoby, które mimo traum i trudnych doświadczeń odnalazły swoją drogę ku równowadze. To historie dodające otuchy, bo pokazują, że choroba psychiczna to nie wyrok. Dają też wsparcie opiekunom, pokazując im, że przyszłość ich dziecka nie musi rysować się w ciemnych barwach. To wreszcie impuls do tego, by rozwijać swoje pasje.

Okazją ku temu są warsztaty fotograficzne w ramach DOT przy wykorzystaniu smartfonów Xiaomi. Poprowadzi je autor wspomnianej wystawy – Hoodkevitz, fotograf i logoterapeuta, który potrafi zachęcić dzieciaki do wyszukiwania znaczących, interesujących ujęć. W ich trakcie najmłodsi uczestnicy m.in. wyszukiwali kadr "radość".

- Potrzeby są ogromne – opowiada Jolanta Stryjczak z Xiaomi. - To, co robimy jako firma, może wydawać się kroplą w morzu potrzeb, ale jak mówi przysłowie, kropla drąży skałę. A jeśli jeszcze inne firmy dołączą do współpracy, jestem przekonana, że wspólnymi siłami dokonamy czegoś naprawdę dużego i istotnego.

- Cieszymy się, że jako Xiaomi możemy być częścią tego ważnego projektu i angażować się w profilaktykę zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży – podsumowuje Jolanta Stryjczak.

By na co dzień dbać o zdrowie psychiczne dziecka, warto zatroszczyć się o:

• dobrą relację z dzieckiem,
• regularne rozmowy sam na sam,
• spokój i radosną atmosferę w domu,
• prospołeczne nastawienie (w rodzinie i szkole),
• wymaganie od dzieci odpowiedzialności za swoje zachowanie,
• naukę udzielania sobie wzajemnej pomocy,
• reagowanie na przemoc w każdym wymiarze (psychiczną, ekonomiczną, fizyczną),
• odpoczynek i odpowiednio długi sen (najlepiej 7–9 godzin na dobę),
• zdrowe odżywianie,
• aktywność fizyczną,
• unikanie używek (np. papierosów, alkoholu, narkotyków, ale również napojów energetyzujących).

Zajrzycie także 28 maja do Elektrowni Powiśle – na piknik "Pasje na Zdrowie", współorganizowany przez Fundację "Zobacz… JESTEM" i Xiaomi. Ta impreza to nie tylko okazja, by zainspirować zarówno dzieci, jak i dorosłych do rozwijania swoich zainteresowań, ale przede wszystkim czas żeby otworzyli się głębiej na łączące ich relacje. Pomogą w tym spotkania z ekspertami z dziedziny zdrowia psychicznego dzieci, a także wspólne aktywności, takie jak budowanie z drewna, gra miejska z atrakcyjnymi nagrodami od Xiaomi oraz zajęcia z szydełkowania, malowania oraz pisania po chińsku. Dodatkową atrakcją dla dużych i małych będą też wyjątkowe warsztaty fotograficzne zorganizowane przez Przemysława Chudkiewicza, znanego jako Hoodkevitz. W ich ramach uczestnicy będą wykonywać "Portrety autentyczne" używając smartfonów Xiaomi. Dzięki opcji wydrukowania ich, warsztaty nie tylko pozwolą nabyć nowych umiejętności, ale też pozostawią po sobie wyjątkową pamiątkę.

Piknik "Pasje na zdrowie" odbędzie się już 28 maja w godzinach 16:00-20:00 na parterze warszawskiej Elektrowni Powiśle. Wydarzenie poprowadzi Małgorzata Serafin.