Jet lag - co to jest i ile trwa? Definicja, objawy i jak sobie z nim radzić

Jet lag, czyli zespół nagłej zmiany strefy czasowej, jest to zespół objawów występujących w przypadku podróży związanych ze zmianą strefy czasowej. Jest on charakterystyczny dla przemieszczania się w kierunku transpołudnikowym, czyli ze wschodu na zachód i z zachodu na wschód, a nasilenie objawów zależy w dużej mierze od ilości przekraczanych stref czasowych w ciągu podróży.

Skutki jet lag są dużo bardziej dotkliwe w przypadku przemieszczania się z zachodu na wschód, bowiem jest to kierunek skracający dobę i utrudniający adaptację do nowych warunków czasowych. Podróżowanie w kierunku zachodnim, a więc wydłużającym dobę, jest dla nas mniej uciążliwe, ponieważ dostosowanie się do dłuższego dnia jest łatwiejsze dla naszego organizmu.

Jet lag wywoływany jest przez zaburzenia homeostazy w naszym organizmie, które występują na skutek długiej i wyczerpującej podróży. Jego objawami są zaburzenia w przebiegu procesów fizjologicznych zależnych od rytmu okołodobowego, a więc chociażby motoryki przewodu pokarmowego i podstawowej przemiany materii, oraz problemy z wydzielaniem melatoniny i kortyzolu odpowiedzialnych za zdrowy sen. Nasilenie efektów jet lag zależy w dużej mierze od ilości przekroczonych stref czasowych i czasu podróży.

Do typowych objawów zespołu jet lag możemy zaliczyć na przykład zaburzenia snu, niemożność skupienia uwagi, skrajne zmęczenie i wyczerpanie, bóle głowy, zaburzenia łaknienia i problemy żołądkowo-jelitowe. Jet lag nie jest także obojętny dla naszej psychiki, bowiem powoduje on złe samopoczucie, dezorientację, rozdrażnienie oraz senność. Objawy utrzymują się zazwyczaj maksymalnie dwa dni, jednak nie jest to reguła – niektórzy mogą potrzebować więcej czasu na zaklimatyzowanie się w nowym miejscu, inni mniej.

Po kilku dniach od przybycia do celu podróży objawy zespołu jet lag powinny ustąpić samoistnie. Czas potrzebny dla organizmu do zregenerowania się jest kwestią indywidualną, dlatego u poszczególnych osób jet lag może utrzymywać się dłużej lub krócej. Ulgą w jet lag może być na przykład przyjmowanie podczas podróży wyłącznie produktów bezkofeinowych oraz lekkostrawnych posiłków, a także odpowiednio długi wypoczynek przed wyjazdem i dostosowanie zajęć i atrakcji do danych warunków czasowych.

Sposobem na jet lag jest też przyjmowanie leków nasennych w trakcie lotu, jednak zawsze należy pamiętać o rozważnym dawkowaniu wszelkich preparatów i konsultowaniu ich użytkowania z lekarzem. Ważna jest także higiena snu i konsekwencja, bowiem nagła zmiana godzin snu i męczenie organizmu nie przyniesie nam ulgi w starciu ze zmianą stref czasowych.