Leki, które zrewolucjonizowały medycynę

Codziennie ratują nam życie, chronią przed bólem, sprawiają, że po operacji chirurgicznej nie ma komplikacji. Oto leki, które zrewolucjonizowały medycynę. Zestawienie zostało przygotowane przez magazyn "Moda na Zdrowie".

Zacznijmy od popularnej aspiryny. Jej "chemicznym ojcem" jest, wynaleziony na początku XIX wieku, kwas salicylowy, wyizolowany z kory wierzby. Lek stosowany na bóle, gorączkę i choroby serca został opatentowany w 1899 roku, a swoją wielką skuteczność wykazał przy pandemii hiszpanki - grypy, która panowała w Europie w latach 1918-19.

Tekst: mgr farm. Michał Mańka. Artykuł pochodzi z majowej "Mody na Zdrowie", dostępnej tylko w najlepszych aptekach.

* Kiedy należy rozważyć profilaktyczne usunięcie piersi i jajników?*

Przez setki lat wysiłki chirurgów były daremne. Nawet jeśli prawidłowo przeprowadzili operację, pacjenci umierali z powodu zakażeń bakteryjnych. W XIX wieku brytyjski chirurg, Joseph Lister, użył wodnego roztworu fenolu do dezynfekcji.

Na początku XX wieku sterylizację za pomocą pary wodnej i gotowania upowszechnił niemiecki chirurg Ernst Bergmann, co znacząco ograniczyło zakażenia okołooperacyjne i przyczyniło się do znacznego postępu chirurgii.

* Kiedy należy rozważyć profilaktyczne usunięcie piersi i jajników?*

W 1928 r. szkocki biolog medyczny Alexander Fleming zaobserwował, że wzrost bakterii hamują grzyby pleśniowe Penicillium. W 1941 roku australijski patolog Howard Florey i brytyjski biochemik Ernst Chain opracowali chemiczną syntezę penicyliny.

Dzięki antybiotykom przestaliśmy masowo umierać z powodu zapalenia płuc i opon mózgowo-rdzeniowych, zakażenia krwi, gruźlicy, trądu, czerwonki czy dżumy.

* Kiedy należy rozważyć profilaktyczne usunięcie piersi i jajników?*

Początki skutecznych metod antykoncepcyjnych sięgają XIX wieku. Wówczas zaczęto produkować prezerwatywy z gumy, które zastąpiły błony antykoncepcyjne z owczych jelit.

Pionierami doustnej antykoncepcji są George Pincus, Michael Chang i John Rock. Po raz pierwszy tabletki ze związkiem hormonalnym zażyły kobiety z Puerto Rico ponad 60 lat temu. Współczesna antykoncepcja hormonalna stała się najskuteczniejszą metodą regulacji płodności.

* Kiedy należy rozważyć profilaktyczne usunięcie piersi i jajników?*

Sildenafil, znany bardziej pod nazwą handlową jako Viagra, został opracowany w 1989 roku przez brytyjskich naukowców - Petera Dunna i Alberta Woodsa. Zamierzeniem tych dwóch naukowców było zaprojektowanie leku skutecznego w terapii dławicy piersiowej.

Lek na dławicę nie pomógł, za to jego skutkiem ubocznym była wzmożona erekcja u mężczyzn.

* Kiedy należy rozważyć profilaktyczne usunięcie piersi i jajników?*

W latach 80. odkryto pierwszą substancję przeciw HIV. Przełomem w leczeniu AIDS i zakażenia HIV było wprowadzenie leków zwanych inhibitorami proteazy (Indinawir, Ritonawir).

HIV, który nazywano dżumą XX wieku, został poskromiony. Osoby biorące leki i przestrzegające zaleceń lekarzy mogą nigdy nie zachorować na AIDS.

* Kiedy należy rozważyć profilaktyczne usunięcie piersi i jajników?*

W połowie XX wieku odkryto pierwsze leki przeciwnowotworowe, ale wywoływały one groźne skutki uboczne. Dopiero w 2005 roku dwóch naukowców opracowało leki, bazując na zwierzęcych modelach nowotworowych (białaczka u myszy).

Leki przeciwnowotworowe stosowane współcześnie to m.in. substancje wpływające na hamowanie rozwoju cząsteczek nowotworu. Razem z postępem we wczesnej diagnostyce przyczyniają się do stałego spadku umieralności na raka.

* Kiedy należy rozważyć profilaktyczne usunięcie piersi i jajników?*

W latach 50. XX wieku całe ciało naświetlano promieniami Roentgena podczas przeszczepu nerki, co miało zapobiec odrzuceniu narządu przez organizm osoby, która go potrzebuje.

Pierwsze leki do zapobiegania odrzutom przeszczepów wprowadzono w 1985 roku. W latach 90. szansa na przeżycie ponad 5 lat, np. po przeszczepie wątroby, wzrosła do 75-80 proc.

* Kiedy należy rozważyć profilaktyczne usunięcie piersi i jajników?*

Morfina po raz pierwszy została wyizolowana z opium w 1806 roku. Wydarzenie to dało początek współczesnej farmakoterapii bólu.

O ile w XIX i w pierwszej połowie XX wieku stosowano morfinę przy złamaniach kości czy rozległych oparzeniach, to współcześnie stosowana jest m.in. w leczeniu bólu nowotworowego.
Obecnie walka z bólem stała się tak samo istotna, jak walka z chorobą, która go wywołuje.

* Kiedy należy rozważyć profilaktyczne usunięcie piersi i jajników?*

Dawno temu w Chinach wdmuchiwano do nosa zdrowych osób komórki pochodzące od chorych na ospę prawdziwą. Tak "zaszczepione" osoby nabierały odporności na zarazę. Metody tej nie znano nigdzie indziej i ospa dziesiątkowała ludzkość na wszystkich kontynentach przez setki lat. Aż do 1789 roku, kiedy Edward Jenner wynalazł szczepionkę, która doprowadziła do całkowitego wyplenienia choroby.

I tak do dziś szczepienia ochronne są najskuteczniejszym sposobem zwalczania chorób wirusowych, m.in. polio, wścieklizny, kleszczowego zapalenia mózgu, odry, różyczki, świnki czy wirusa WZW B.

* Kiedy należy rozważyć profilaktyczne usunięcie piersi i jajników?*

Nowy lek o nazwie fumaran dimetylu, przeznaczony do stosowania w ramach doustnej terapii pierwszego rzutu u pacjentów z najczęstszą, rzutowo-remisyjną postacią stwardnienia rozsianego (RRMS), został niedawno wprowadzony do lecznictwa w Stanach Zjednoczonych i Unii Europejskiej. Jest on alternatywną opcją dla bolesnych zastrzyków, wywołujących objawy grypopodobne.

Naukowcy odkryli, że lipid monofosforylowy (MPL), podawany myszom z objawami choroby Alzheimera, powoduje 80-procentową redukcję ilości płytek beta-amyloidowych, będących jedną z głównych przyczyn choroby.
A po 12 tygodniach podawania (raz w tygodniu) szczepionki zawierającej MPL poprawiały się zdolności do nauki chorych myszy. Aktualnie rozważana jest możliwość podawania środka domięśniowo pacjentom z zaawansowanym stadium choroby Alzheimera, jak i osobom z grupy zwiększonego ryzyka.

* Kiedy należy rozważyć profilaktyczne usunięcie piersi i jajników?*