Niecierpliwy czy Niedotykalski?
Do tej pory o to spierają się naukowcy, próbując wyjaśnić nazwę ‘niecierpek’ nadaną pięknie kwitnącej roślinie, która pod wpływem powiewu wiatru lub bezpośredniego dotyku pozbywa się swoich dojrzałych nasion.
Niecierpek to rodzaj roślin zielnych należących do rodziny niecierpkowatych (Balsaminaceae). Liczy on około 450 gatunków, które w naturze występują przede wszystkim na obszarach tropikalnych. W Polsce zadomowiły się i dziko rosną: niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora), niecierpek gruczołowaty, n. Roylego (Impatiens glandulifera Royle, syn. Impatiens roylei), niecierpek pomarańczowy (Impatiens capensis) i niecierpek pospolity (Impatiens noli-tangere).
Niecierpek nowogwinejski (Impatiens hawkeri) rośnie w naturze na Nowej Gwinei i na Wyspach Salomona. Jego odmiany i mieszańce są uprawiane w Polsce w doniczkach lub w wiszących pojemnikach umieszczanych w mieszkaniach, na zewnętrznych parapetach, balkonach i werandach. Często też są sadzone w ogródkach na rabatach.
Roślina dorasta do 40-60 cm. Na krótkich, wzniesionych, rozgałęzionych, mięsistych łodygach wyrastają pojedyncze, ciemnozielone liście. Mają kształt ostro zakończonej elipsy, są gładkie, błyszczące, z drobno ząbkowanym brzegiem. Kwitnie obficie i długo – od czerwca do października. Kwiaty (o średnicy 4-5 cm) mają pięć dużych, błyszczących płatków w kolorach od białego przez różowy i pomarańczowo-różowy do jaskrawoczerwonego. Po kwitnieniu wydaje owoce w kształcie torebki, która pod wpływem wiatru lub dotyku pęka, rozsypując dojrzałe nasiona.
Niecierpek jest bardzo łatwy w uprawie. Wymaga jedynie podlewania, nawożenia i usuwania suchych kwiatów. Najlepiej rośnie w półcieniu, ale toleruje też stanowiska słoneczne o świetle rozproszonym.
Optymalna temperatura uprawy przez cały rok to 18–21°C, ale zimą może przetrwać w temperaturze 13–15°C. Jest bardzo wrażliwy na mróz i niskie temperatury, dlatego na zewnątrz wystawiamy go dopiero w maju – czerwcu, gdy nie będzie przymrozków i zabieramy do domu jesienią. Latem podlewamy roślinę 2 – 3 razy w tygodniu. Zimą - co 10 dni, pozwalając ziemi przeschnąć. Jeśli zapomnimy go nawodnić – straci kwiaty, ale po podlaniu będzie rósł dalej. Nie lubi zraszania, gdyż na kwiatach pojawią się brunatne plamy, a liście mogą zaatakować grzyby. Niecierpek potrzebuje dokarmiania przez cały okres kwitnienia – stosujemy płynny nawóz dla roślin kwitnących, który dodajemy do wody przynajmniej raz w tygodniu.
Roślina szybko się rozrasta, ale lepiej kwitnie w ciasnej, płytkiej doniczce, dlatego wystarczy przesadzać ją raz do roku, wiosną. Podłoże powinno być żyzne, próchniczne, o odczynie pH zbliżonym do obojętnego – najlepsza jest mieszanina torfu z piaskiem lub torfu z perlitem.
Niecierpka rozmnażamy z sadzonek wierzchołkowych, o długości 8-10 cm. Ukorzeniamy go wiosną w wodzie lub bezpośrednio w podłożu, w temperaturze 20–26°C i wysokiej wilgotności powietrza. Nie musimy stosować ukorzeniacza. Po 2-3 tygodniach przesadzamy ukorzenione roślinki do małej, płytkiej doniczki.
Gdy niecierpek cierpi:
1)Roślina nie kwitnie - zbyt ciemno – przestawiamy roślinę w jaśniejsze miejsce.
2)Liście opadają - zbyt zimno - przestawiamy roślinę w cieplejsze miejsce.
3)Szary nalot na liściach lub pędach - zbyt zimno i ciemno - przestawiamy roślinę w cieplejsze i jaśniejsze miejsce, opryskujemy środkiem grzybobójczym.
4)Liście zniekształcone i lepkie, z zielonymi owadami – mszyce – opryskujemy roślinę środkiem insektobójczym.
5)Czarny nalot na liściach - grzyby rozwijające się na wydzielinie pozostawionej przez mszyce - opryskujemy roślinę środkiem insektobójczym i grzybobójczym.
6)Liście jaśnieją, pajęczynka na spodniej stronie - przędziorek – opryskujemy roślinę środkiem insektobójczym, zwiększamy wilgotność powietrza.
7)Białe owady na spodzie liści, fruwające przy poruszeniu - mączlik szklarniowy – opryskujemy roślinę środkiem insektobójczym.
