Leni Riefenstahl - wielbiona przez feministki, bojkotowana przez Żydów, wychwalalana przez neonazistów i nienawidzona przez komunistów. Jaka była naprawdę ulubiona reżyserka Adolfa Hitlera?
Wielbiły ją feministki, bojkotowali Żydzi, wychwalali neonaziści, nienawidzili komuniści. Hołd oddawali jej filmowcy, a niemiecka grupa Rammstein sekwencje z „Olimpiady” umieściła w swoim słynnym wideoklipie „Stripped. Oto krótka historia Leni Riefenstahl - ostatniej celebrytki Trzeciej Rzeszy.
tekst/ Maciej Kucharski
Leni Riefenstahl
Gdy we wrześniu 2003 roku Berta Helene Amalie "Leni" Riefenstahl umierała w swoim luksusowym domu na południu Niemiec w wieku 101 lat, jedni odetchnęli z ulgą, inni popadali w rozpacz. Umarła ostatnia Niemka podejrzewana o intymne stosunki z Adolfem Hitlerem.
Leni Riefenstahl - ostatnia celebrytka Trzeciej Rzeszy
Odeszła reżyserka, która znała tyrana osobiście, ale po wojnie kłamała, że widziała go zaledwie kilka razy. Kobieta , która była ozdobą rautów w Kancelarii III Rzeszy i dla realizacji swoich pomysłów korzystała z pieniędzy zbrodniczej NSDAP. Leni po wojnie tak konfabulowała, że każde kłamstwo zamieniało się w prawdę, a większość jej nieprawdopodobnych historii przyjmowano bezkrytycznie.
Leni Riefenstahl - ostatnia celebrytka Trzeciej Rzeszy
Pod koniec ubiegłego roku na polskim rynku ukazała się świetna biografia Leni Riefenstahl autorstwa Jurgena Trimborna. Młody (ur. 1971) niemiecki historyk wstał wreszcie z kolan, na których klęczała przed Leni większość autorów zajmujących się jej życiem. Trimborn poznał reżyserkę osobiście kilka lat przed jej śmiercią. Ich współpraca nie trwała jednak zbyt długo. Leni opowiadała mu bowiem znane powszechnie zmyślone historie, a gdy czegoś nie pamiętała odsyłała do własnych „Pamiętników".
Leni Riefenstahl - ostatnia celebrytka Trzeciej Rzeszy
W końcu odmówiła także dostępu do prywatnego archiwum. Dzięki uporowi autora powstała biografia krytyczna i fascynująca. Trimborn obala większość mitów, które sama reżyserka wykreowała w Autobiografii. Próbuje jednocześnie odpowiedzieć na pytanie: kim właściwie była Leni Riefenstahl?
Leni Riefenstahl - ostatnia celebrytka Trzeciej Rzeszy
W latach dwudziestych była to „kobieta wyzwolona”. Niezależna tancerka, która ze swoimi nowoczesnymi „produkcjami” objeżdżała całą Europę. Mieszkała sama i stać ją było na dostatnie życie w eleganckiej dzielnicy Berlina.
Leni Riefenstahl - ostatnia celebrytka Trzeciej Rzeszy
Po 1925 roku Leni przekształca się w gwiazdę „filmów górskich”. Jeździ na nartach, wisi nad szczelinami lodowców, skacze w przepaść. Jej twarz ozdabia kolorowe magazyny, a „Filmwelt” zamieszcza fotoreportaż z apartamentu przy Hindenburgstrasse. Leni jest u szczytu filmowej kariery.
Leni Riefenstahl - ostatnia celebrytka Trzeciej Rzeszy
W 1932 roku – oczywiście „przez przypadek” - młoda aktorka uczestniczy w wiecu, na którym przemawia Adolf Hitler. Jest wstrząśnięta i w uniesieniu pisze list do swojego nowego idola. Od razu tempa nabiera jej kariera reżyserska. Rok później na zlecenie Hitlera realizuje „Zwycięstwo wiary”, czyli pierwszy film z partyjnego zjazdu w Norymberdze. Na marginesie: Leni po wojnie zaprzecza, że stworzyła ten obraz. W końcu w archiwach NRD odnajduje się obciążająca ją kopia.
Leni Riefenstahl - ostatnia celebrytka Trzeciej Rzeszy
Kolejny rok to najsłynniejszy film dokumentalny świata , czyli „Triumf Woli” – o zjeździe NSDAP w 1934 roku. Rok 1936 to sześciogodzinna „Olimpia”, która swoim mistrzostwem przebija poprzednie dzieło. W UFA Palast w dzień urodzin Hitlera odbywa się „najbardziej pompatyczna premiera filmowa Trzeciej Rzeszy”.
Leni Riefenstahl - ostatnia celebrytka Trzeciej Rzeszy
Leni po wojnie konsekwentnie przeinaczała fakty dotyczące tych słynnych produkcji. Według jej słów w Norymberdze znalazła się „przez przypadek i w ostatniej chwili”, a „Olimpiadę” sfinansowała z własnych środków. Trimborn obala te twierdzenia przy pomocy silnych dowodów. Jednocześnie odkrywa, że Riefenstahl miała kręcić dokument w 1939 roku o kampanii Hitlera w Polsce. Była obecna nawet przy masakrze ludności żydowskiej w miejscowości Końskie.
Leni Riefenstahl - ostatnia celebrytka Trzeciej Rzeszy
W 1945 roku Leni Riefenstahl uciekła przed armią radziecką do swojej posiadłości w Alpach. Przeszła kilka procesów denazyfikacyjnych. Alianci przyznali jej w końcu kategorię „nieobciążona”.
Leni Riefenstahl - ostatnia celebrytka Trzeciej Rzeszy
W kolejnych latach, krok po kroku wraca na scenę. Kręci dokumenty o Nubijczykach, filmuje rafy koralowe, skacze ze spadochronem. Jest najstarszym nurkiem świata, kobietą silną i niezależną. Pod koniec życia objeżdża ochoczo liczne światowe wystawy poświęcone własnej twórczości. Staje się postacią kultową. „Celebrity”, ikona i żyjący mit w jednym.
Leni Riefenstahl - ostatnia celebrytka Trzeciej Rzeszy
Jurgen Trimborn w swej książce „Niemiecka kariera” nie daje nam jednak odpowiedzi na pytanie kim właściwie była Leni Riefenstahl? Sama bohaterka nie ułatwiła mu tego zadania. Nigdy się nie pokajała i do końca grała ofiarę „złych” czasów. Na krytykę reagowała pozwami sądowymi, a zbyt ostre pytania dziennikarzy zbywała zniewalającym uśmiechem. Dopięła swego – zdołała światu udowodnić, że żyła jedynie sztuką i miłością.
tekst/ Maciej Kucharski
