Pierwsza wizyta u ginekologa – co warto wiedzieć?

Na swoją pierwszą wizytę u ginekologa wiele Polek wybiera się zbyt późno. Młodzi ludzie zamiast od ginekologa dowiadują się o antykoncepcji głównie z internetu i od rówieśników, a wiedza o nowoczesnych metodach hormonalnych praktycznie nie istnieje. To wnioski z raportu „Współczesna Seksualność i Nowoczesna Antykoncepcja Polaków 2014”, zrealizowanego w ramach kampanii „Wakacje na okrągło”.

Raport dostarcza informacji o tym, w jakim wieku i z jakiego powodu Polki udają się po raz pierwszy do ginekologa. Wyniki pokazują, że 16 proc. badanych wybiera się na swoją pierwszą wizytę w wieku między 11 a 15 rokiem życia. Najwięcej, bo 48 proc. kobiet decyduje się na ten krok w wieku 16 – 19 lat, ale aż 21 proc. respondentek zdecydowało się odwiedzić gabinet ginekologiczny dopiero po 20 roku życia.

„Pierwsza wizyta po 20 roku życia to zdecydowanie za późno. Nawet jeśli kobieta jeszcze nie miała żadnych dolegliwości, nie współżyje i nie potrzebowała antykoncepcji, powinna ten pierwszy raz u ginekologa mieć już za sobą w wieku 17-18 lat. Im szybciej młoda kobieta pójdzie do ginekologa, tym większa szansa, że będzie systematycznie dbać o swoje sprawy intymne” – komentuje dr Grzegorz Południewski, ginekolog położnik.

„Kobiety nie muszą wiedzieć, że niektóre dolegliwości można leczyć i mogą one mieć duże znaczenie dla zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego. Pierwsza wizyta może także polegać na tym, aby porozmawiać z ekspertem, uzyskać odpowiedź na pytania o fizjologię, o badania, o antykoncepcję, szczególnie nowoczesne metody takie jak pierścień dopochwowy, plaster czy implant, o których ginekolodzy mają największą i najbardziej aktualną wiedzę” – dodaje.

Według badania przeprowadzonego w ramach raportu, 28 proc. badanych kobiet udało się po raz pierwszy do lekarza, ponieważ uznały, że nastał już na to czas. Celem pierwszej wizyty dla 13 proc. respondentek był dobór odpowiedniej antykoncepcji, dla 11 proc. pierwsza wizyta poprzedzała rozpoczęcie współżycia seksualnego, dla 10 proc. powodem były bolesne miesiączki, a dla kolejnych 10 proc. inne problemy zdrowotne. Tylko 6 proc. odwiedziło po raz pierwszy gabinet lekarza z powodu stanów zapalnych, 5 proc. przypuszczając że są w ciąży, a 3 proc. z powodu braku krwawienia miesiączkowego.

Jednym z ważniejszych powodów pierwszej wizyty jest dobranie antykoncepcji. Autorzy raportu podkreślają, że to właśnie lekarz ginekolog jest najbardziej rzetelnym źródłem wiedzy na ten temat i to u niego warto szukać odpowiedzi na wszelkie pytania.
Badania przeprowadzone w 2013 roku wśród kobiet 18-35 lat pokazały, że dla 69 proc. rozmowa z lekarzem jest głównym źródłem wiedzy o antykoncepcji, na drugim miejscu znalazły się strony internetowe (57 proc.), 40 proc. respondentek przyznało, że wymienia się informacjami z koleżankami, a 38 proc. wchodzi na fora internetowe.

Natomiast wywiady grupowe przeprowadzone w badaniu w 2014 roku całkowicie odwróciły tę kolejność. Okazało się, że dla młodych kobiet głównym źródłem wiedzy o antykoncepcji jest internet. Dopiero w dalszej kolejności dziewczyny wskazują znajome kobiety, a potem ginekologa.

„W internecie istnieje wiele nierzetelnych źródeł i trzeba uważnie je weryfikować. Wiedza przekazywana przez rówieśników też niesie zagrożenia” – podkreśla dr Południewski. Na pewno warto sprawdzać ogólne informacje na stronach, na których informacje o antykoncepcji potwierdzają autorytety medyczne. Natomiast to lekarz indywidualnie pomaga dobrać właściwą dla kobiety metodę” – dodaje.

Najczęstsze pytania o pierwszą wizytę u ginekologa i dobór antykoncepcji - odpowiada ginekolog położnik, dr Grzegorz Południewski:

1. Kiedy powinnam odbyć pierwszą wizytę u ginekologa? Zaleca się, aby kobieta, która nie ma żadnych dolegliwości, odbyła swoją pierwszą wizytę u ginekologa nawet już w wieku pomiędzy 17 a 18 lat. Jeśli pojawią się kłopoty zdrowotne, to powinna udać się do lekarza wcześniej. Takimi problemami mogą być zbyt częste i obfite krwawienia, problemy z cerą, stany zapalne. To są dolegliwości, które warto wcześniej zgłosić ginekologowi.

Terapia hormonalna, którą może zalecić lekarz w młodym wieku, daje kobiecie dużo korzyści zdrowotnych w przyszłości, zmniejsza ryzyko stanów zapalnych, torbieli i guzów jajnika oraz rozwoju endometriozy.
U kobiet, u których nie występują problemy, kolejnym momentem niezależnym od wieku, kiedy warto się zgłosić do ginekologa, to moment rozpoczęcia współżycia. Najlepiej przyjść przed rozpoczęciem aktywności seksualnej, aby ustalić taką metodę antykoncepcji, która będzie w stanie zabezpieczyć i taką, która będzie komfortowa.

Bardzo istotnym warunkiem pierwszej wizyty u ginekologa w przypadku kobiet poniżej 18 roku życia, jest obecność opiekuna prawnego i jego pisemna zgoda na badanie oraz ewentualne przepisanie antykoncepcji.

1. Jak powinna przebiegać pierwsza wizyta u ginekologa? Jak się do niej przygotować? Przede wszystkim warto powiedzieć lekarzowi, że to jest nasza pierwsza wizyta. Lekarze wiedzą, że jest ona bardzo stresująca dla kobiety i niejednokrotnie jej przebieg decyduje o późniejszym podejściu do wizyt w gabinecie ginekologicznym. Udając się na każdą wizytę trzeba pamiętać o tym, kiedy kobieta zaczęła miesiączkować, kiedy była ostatnia miesiączka, opisać jak przebiegają oraz jakie operacje były wykonywane w ciągu życia, jakie poważniejsze choroby przechodziłyśmy. Lekarz zapyta także, jakie leki stosowała kobieta w ciągu ostatniego czasu.

Na pierwszej wizycie trzeba także powiedzieć, czy kobieta rozpoczęła współżycie. To bardzo istotne, ponieważ inaczej bada się pacjentki, które już współżyły i takie, które jeszcze nie mają za sobą pierwszego razu. Warto o tym powiedzieć, aby badanie nie było bolesne. Większości pań, które nie współżyły, lekarz nie zbada przez pochwę. Wykona u nich natomiast badanie ultrasonograficzne.

Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego podczas pierwszej wizyty warto zrobić cytologię. Lekarz może także przeprowadzić badanie piersi.

1. Jak dobrać idealną metodę antykoncepcji? Dobór antykoncepcji jest indywidualny. Na podstawie wywiadu można zaproponować metodę potencjalnie najlepszą dla pacjentki, biorąc pod uwagę jej zdrowie i oczekiwania. Antykoncepcja bowiem powinna być nie tylko skuteczna i bezpieczna, ale także wygodna i dobrana do stylu życia kobiety. Najskuteczniejszą metodą jest antykoncepcja hormonalna, jednoskładnikowa lub złożona, jeśli nie ma przeciwwskazań do jej zastosowania. Metody mechaniczne takie jak prezerwatywa nie są już uważane za wystarczająco skuteczne. Prezerwatywę obecnie traktuje się bardziej jako ochronę przed infekcjami przenoszonymi drogą płciową i metodę towarzyszącą antykoncepcji hormonalnej.

Warto zaznaczyć, że dobór metody hormonalnej czasami odbywa się na zasadzie prób i błędów. Na rynku jest wiele preparatów, które są różnie metabolizowane w organizmie, dlatego objawy i samopoczucie podczas ich przyjmowania mogą być różne. Jeśli po rozpoczęciu stosowania zaleconej metody wystąpią dolegliwości, kobieta powinna rozważyć z lekarzem zmianę.

Dobierając antykoncepcję hormonalną mamy już do wyboru obok tradycyjnej pigułki, wiele nowoczesnych metod antykoncepcji hormonalnej, które odróżnia droga podania. Dlatego możemy dziś rozważać ekwiwalent pigułki w postaci pierścieni dopochwowych stosowanych raz w miesiącu lub plastra przyklejanego na skórę raz w tygodniu, które są metodami zakładanymi samodzielnie przez kobietę i całkowicie pod jej kontrolą. Możemy też brać pod uwagę wieloletnie metody hormonalne (implant podskórny lub wkładka wewnątrzmaciczna), które są już metodami zakładanymi przez lekarza. Jedyną formą antykoncepcji hormonalnej, której nie zaleca Światowa Organizacja Zdrowia u młodych kobiet, są zastrzyki działające kilka miesięcy.

Podstawą antykoncepcji jest to, by o niej nie zapominać, warto więc dobrać metodę do naszego temperamentu. Jeśli ktoś jest systematyczny i przyjmuje pigułkę każdego wieczoru, to jest ona idealnym rozwiązaniem. Ale w przypadku kobiet, które mają problemy z pamiętaniem o codziennym przyjmowaniu antykoncepcji, lepiej zastosować inne metody – raz w miesiącu, raz w tygodniu lub raz na kilka lat. Badania pokazują, że metody niecodzienne zwane nowoczesnymi mają wyższą skuteczność, ponieważ kobiety nie zapominają o nich tak, jak w przypadku tabletki przyjmowanej codziennie.

Na skuteczność antykoncepcji ma wpływ także fakt, że nowoczesne metody niecodzienne omijają układ pokarmowy, dlatego takie niedomagania zdrowotne jak biegunki czy wymioty nie osłabią ich działania. Inne drogi podania metod nowoczesnych dają także dodatkowe, pozaantykoncepcyjne korzyści, które warto rozważyć przy doborze antykoncepcji.

Substancje aktywne (hormony) przenikają bezpośrednio do układu krążenia, dzięki temu ich dawka dzienna nie podlega takim wahaniom jak przy tabletce. Na przykład pierścień dopochwowy od momentu założenia do wyjęcia takich wahań nie ma. Metoda ta zapewnia niskie równe stężenie hormonów, co wpływa na lepsze samopoczucie.

Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego przy doborze antykoncepcji wystarczy zrobić badanie ginekologiczne, przeprowadzić pełny wywiad dotyczący chorób występujących w rodzinie, przede wszystkim w kierunku chorób zakrzepowych, bo jest to pewne ryzyko szczególnie w pierwszym okresie stosowania antykoncepcji.

Można zrobić dodatkowo badania pewnych wad układu krzepnięcia (tzw. czynnik Leiden), który powinno się oznaczać u kobiet, u których rodzinnie występują zakrzepice. Ponieważ są to drogie badania, lekarze zalecają je tylko w takich sytuacjach, kiedy występuje zagrożenie. Inne zalecane standardowo badania przed doborem antykoncepcji to cytologia i USG.

1. Czy w każdej chwili mogę przerwać stosowanie antykoncepcji i zajść w ciążę? Współczesne metody można stosować w sposób ciągły, nie ma konieczności robienia przerw. Jeśli kobieta zdecyduje się zajść w ciążę, po prostu odstawia antykoncepcję. Jeśli stosuje pigułki, pierścień lub plaster, przerywa stosowanie antykoncepcji samodzielnie. Natomiast jeśli założyła implant lub wkładkę, musi udać się w tym celu do lekarza.

Najczęściej kolejny cykl po odstawieniu antykoncepcji jest już cyklem owulacyjnym, choć czasami owulacja pojawia się dopiero w drugim, trzecim cyklu.

Wszystkie hormonalne preparaty antykoncepcyjne w Polsce są wydawane z przepisu lekarza. Jakiekolwiek wykorzystywanie lub stosowanie preparatów, leków i środków wymienionych w niniejszym materiale odbywać się może jedynie po wcześniejszej konsultacji z lekarzem i zapoznaniu się z informacją dołączoną do każdego sprzedawanego preparatu lub leku.