Polki nie korzystają z profilaktyki raka piersi

Z powodu raka piersi umiera w Polsce ponad 5 tysięcy kobiet rocznie. Diagnozuje się go u ok. 16 tys. pań. Jest to najczęściej występujący nowotwór złośliwy u kobiet, a ryzyko wystąpienia choroby wzrasta po 50. roku życia. Niestety, jak wynika z sondy przeprowadzonej przez TNS, aż 41 proc. Polek w wieku 40-65 lat jeszcze nigdy nie korzystało z badania mammograficznego.

Źródło zdjęć: © 123RF

7 listopada 2014, 08:23

Z powodu raka piersi umiera w Polsce ponad 5 tysięcy kobiet rocznie. Jest to najczęściej występujący nowotwór złośliwy u kobiet, a ryzyko wystąpienia choroby wzrasta po 50. roku życia. Niestety, jak wynika z sondy przeprowadzonej przez TNS, aż 41 proc. Polek w wieku 40-65 lat jeszcze nigdy nie korzystało z badania mammograficznego.

Najważniejszym czynnikiem, który w istotny sposób wpływa na wyniki leczenia, jest wykrycie nowotworu w jak najwcześniejszym stadium rozwoju. Badanie mammograficzne umożliwia rozpoznanie zmian patologicznych w piersiach zanim staną się one jawne klinicznie.

Tymczasem, regularne - tj. raz na dwa lata - wykonywanie mammografii w ośrodkach, które zapewniają dobrą jakość tego badania, znacznie obniża umieralność z powodu raka piersi, przypomniała w rozmowie z PAP dr Ewa Frodis z Breast Cancer Unit (ośrodek zapewniający kompleksowe leczenie raka piersi) w Vasteras w Szwecji.
Obserwacje prowadzone w krajach skandynawskich wskazują np., że dzięki wprowadzonym tam przesiewowym badaniom mammograficznym udało się zmniejszyć śmiertelność z powodu raka piersi o ok. 25-30 proc. Onkolog i ekspert ds. zdrowia publicznego, dr Dariusz Godlewski powiedział PAP, że w Polsce na przesiewowe (bezpłatne) badania mammograficzne mogą się zgłaszać raz na dwa lata kobiety w wieku 50-69 lat. Mogłoby to tłumaczyć, dlaczego w sondzie TNS Polska największy odsetek pań - bo aż 70 proc. - które nigdy nie robiły mammografii, stwierdzono w grupie między 40. a 45. rokiem życia, a następnie między 46. a 50. rokiem życia - 51 proc.

Jednak, nawet wśród kobiet kwalifikujących się w Polsce na przesiewowe badanie mammograficzne odsetki tych, które nigdy go nie wykonały były wysokie i wynosiły: 37 proc. w grupie 51-55 lat, 28 proc. w grupie 56-60 oraz 19 proc. w grupie 61-65 lat.

Różnice w tym, jak często badają się Polki, są związane nie tylko z wiekiem, ale również z wielkością miejsca zamieszkania. Mieszkanki dużych miast znacznie częściej deklarują, że chociaż raz miały robione badanie mammograficzne.

Wśród przyczyn słabej zgłaszalności polskich kobiet na mammografię przesiewową prof. Krystyna de Walden-Gałuszko, psychoonkolog z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego wymienia: lęk przed chorobą nowotworową i kojarzenie jej z "wyrokiem śmierci", zbyt niską wiedzę na temat profilaktyki i możliwości skutecznego leczenia raka, lekceważenie swojego zdrowia oraz brak dobrych nawyków zdrowotnych - np. samokontroli piersi czy regularnego wykonywania mammografii. - Wiele kobiet nie wie, że onkologia zrobiła ogromne postępy i obecnie wielu chorych na raka można wyleczyć, pod warunkiem, że zostanie on wykryty wcześnie i od początku jest właściwie leczony - podkreśla profesor. Kobiety, które ani razu nie miały wykonanej mammografii (czyli 41 proc. ogółu badanych), zapytane o to, dlaczego nie poddały się jak dotąd temu badaniu najczęściej wskazywały na brak zalecenia od lekarza (34 proc.) oraz brak dolegliwości w piersiach (31 proc.).

Wśród innych powodów respondentki wymieniały także brak czasu, brak przypadków raka piersi w rodzinie, strach przed diagnozą, strach przed bólem podczas badania lub przed promieniowaniem rentgenowskim.

Pomimo, że postęp technologiczny w obszarze diagnostyki raka piersi jest coraz większy, to nie idzie on w parze z dostępem do nowoczesnych oraz bezpiecznych rozwiązań. Mammograf MicroDose, który zapewnia sprawne tempo badań (samo badanie trwa mniej niż pięć minut), wygodę pacjentki (znaczna redukcja bólu podczas badania) i niską dawkę promieniowania, nie jest obecnie niedostępny dla polskich pacjentek, mimo że cena urządzenia nie odbiega od innych oferowanych na rynku.

– Zakup tej aparatury niestety nie gwarantuje szpitalom oraz przychodniom refundacji badań z NFZ – podkreśla Krystyna Wechmann, prezes Federacji Stowarzyszeń „Amazonki”. - Tymczasem jakość, bezpieczeństwo oraz komfort wykonywania jest bardzo ważnym aspektem badań przesiewowych

Na raka piersi najczęściej chorują kobiety między 50 a 69 rokiem życia. Do innych czynników ryzyka tego nowotworu należą, oprócz wieku, obciążenie rodzinne (tj. rak piersi wśród bliskich członków rodziny), mutacje BRCA1 i BRCA2, miesiączka we wczesnym wieku lub późna menopauza (po 55. roku życia), bezdzietność, urodzenie pierwszego dziecka po 35. roku życia, wcześniejsze leczenie z powodu raka piersi lub innych schorzeń piersi.

Już w latach 70. czy 80. wiedziano, że umieralność z powodu tej choroby można obniżyć prowadząc populacyjne programy wczesnego wykrywania tego nowotworu (tzw. badania skriningowe). W Polsce taki program rozpoczęto w styczniu 2007 r. Polega on na wysyłaniu zaproszeń na bezpłatne badanie mammograficzne do kobiet w wieku od 50. do 69. roku życia, które w ostatnich 24 miesiącach z nich nie korzystały.

Mammografia pozwala wcześnie wykrywać 90-95 proc. zmian i - jak wynika z wieloletnich badań przesiewowych prowadzonych w krajach zachodnich - zastosowanie tej metody pozwala obniżyć śmiertelność kobiet z powodu raka piersi o 25-30 proc. Niestety, jedynie 20 proc. Polek odpowiada na te zaproszenia, a żeby badania miały charakter populacyjny powinno to być 70 proc. Poza tym, najlepsze efekty uzyskuje się wówczas, gdy kobiety pozostają w takim programie wiele lat.