90% Polaków zauważa, że zmiany klimatu są poważnym problemem, z czego aż 60% najbardziej obawia się ograniczeń w dostępie do wody w skutek ekstremalnych zjawisk pogodowych[1]. Co roku 22 marca Światowy Dzień Wody przypomina nam, jak ważna jest ochrona zasobów wodnych. Hasło tegorocznej edycji, "Woda dla pokoju", podkreśla, jak kluczowe są wspólne działania w tym obszarze. Spowolnienie zmian klimatycznych, zapewnienie bezpieczeństwa hydrologicznego to zadania dla rządzących, biznesu, jednostek administracyjnych i organizacji pozarządowych, a także dla każdego z nas. [1] Badanie świadomości nt. zjawisk związanych ze zmianami klimatu i adaptacji do tych zmian. RAPORT Z BADANIA przeprowadzonego przez konsorcjum firm: Grupę BST Sp. z o.o. oraz EU-Consult Sp. z o.o. na zlecenie Ministerstwa Klimatu i Środowiska (wrzesień 2023)
Żywiec Zdrój już od 15 lat prowadzi program Po Stronie Natury, którego celem jest ochrona środowiska, w tym zasobów wodnych. Początkowo program był odpowiedzią na sytuację w Puszczy Karpackiej, którą zdziesiątkował kornik drukarz. Należało podjąć natychmiastowe działania, ponieważ drzewa – szczególnie w górach – mają kluczowe znaczenie dla zatrzymania wody w glebie. W ciągu 15 lat Żywiec Zdrój posadził ich 8 milionów, zalesiając 1000 hektarów. Jedną z najnowszych i bardzo ważnych inicjatyw podejmowanych przez firmę jest współpraca
z Centrum Ochrony Mokradeł. Przez lata tereny podmokłe były traktowane jako nieużytki i poddawano je procesom osuszania. Obecnie wiedza na temat ich roli w ekosystemie i wpływie na klimat jest o wiele szersza i mamy świadomość, że mokradła są na wagę złota.
Zatrzymują i filtrują wodę
Gromadzenie wody to jedna z najistotniejszych funkcji mokradeł. Zatrzymana woda ma wpływ na powstawanie lokalnych opadów i regulację mikroklimatu, dzięki czemu następuje schładzanie okolicznych terenów. Niestety odwadnianie mokradeł pogłębia susze oraz, w związku z przyspieszonym odpływem wody, zwiększa ryzyko powodzi w dolnych częściach zlewni. Obszary wodno-błotne to również doskonały filtr dla rzek. Zanikanie bagien i rozlewisk zlokalizowanych przy jeziorach czy rzekach zmniejsza ich zdolność do samooczyszczania. Efekt? Spływa do nich więcej azotanów i fosforanów z nawożonych pól. To co mogłoby pozostać w okolicznych bagnach, w takiej sytuacji spływa do rzek i jezior zanieczyszczając je. [1]
Działajmy razem
W Polsce co najmniej 85% torfowisk zostało osuszonych na potrzeby rolnictwa i leśnictwa, co doprowadziło do ich degradacji, a w rezultacie do utraty retencji wody, pogłębienia zjawisk suszowych, zaniku różnorodności biologicznej i emisji ogromnych ilości gazów cieplarnianych[2]. - Mając coraz lepszą wiedzę jak ważne są dla nas wszystkich mokradła, postanowiliśmy jako Żywiec Zdrój się nimi zaopiekować. W tym celu nawiązaliśmy długoterminową współpracę z Centrum Ochrony Mokradeł. Jej zakres to przede wszystkim zagadnienia związane z retencją wody, ochroną bioróżnorodności i klimatu. Pierwszym zadaniem Centrum jest wykonanie badań i analiz na wybranym terenie w Polsce. Jesteśmy przekonani, że łącząc siły zdziałamy więcej. Nie do przecenienia jest tutaj rola prywatnych przedsiębiorstw, które mogą się zaangażować w ochronę zasobów wodnych i klimatu właśnie poprzez współdziałanie ze specjalistycznymi jednostkami. Oczywiście zmiany dotyczące odnowy mokradeł w skali makro wymagają także zaangażowania władz, czyli współpracy różnych sektorów gospodarki, które wypracują mechanizmy finansowe i ogólnopolską strategię działań – zauważa Marek Sumiła, Dyrektor Zarządzający Żywiec Zdrój.
- Mamy nadzieję, że wspólnymi siłami uda nam się jednoczyć wokół ochrony i odtwarzania mokradeł coraz szersze grono zainteresowanych, a lokalna społeczność wyraźnie odczuje, że rozwiązania oparte na przyrodzie pozwalają z powodzeniem łączyć interes człowieka z troską o środowisko i klimat – dodaje Monika Łaskawska-Wolszczak, Dyrektorka Centrum Ochrony Mokradeł.
Systemowe działania ponad podziałami
To nie jedyna inicjatywa, której przewodniczy Żywiec Zdrój w służbie społeczeństwu i naturze. Od wielu lat jesteśmy zaangażowani w działania mające na celu poprawę dostępu do wody mieszkańców gminy Jeleśnia.
W ramach założonego Funduszu Wodnego zobowiązaliśmy się m.in. do: modernizacji gminnego ujęcia wody w Sopotni Wielkiej i Jeleśni, stworzenia przyłączy do gminnej sieci wodociągowej oraz dopłat taryfowych. Do tej pory na poprawę dostępu do wody w samej tylko Gminie Jeleśnia Żywiec Zdrój przeznaczył przeszło 8 mln złotych.
Od kilku lat z Grupą Żywiec działamy w Koalicji Dbamy o Wodę, gdzie wspólnie budujemy świadomość społeczną na temat problemów hydrologicznych, tworzymy zachęty do wdrażania rozwiązań retencyjnych w gospodarstwach domowych, przedsiębiorstwach, a także na poziomie samorządów.
Ochrona zasobów wodnych to nasz priorytet. Pochodzimy z Żywiecczyzny, więc te tereny są nam szczególnie bliskie. Stąd pomysł na realizację projektu Kwietne Łąki. Od ponad 10 lat dbamy o zasoby wodne poprzez zwiększenie infiltracji wody na obszarze ponad 60 ha beskidzkich łąk. Działając wspólnie z Fundacją Górom wykonujemy takie zadania jak wykaszanie gruntów w bliskim otoczeniu ujęć wodnych i zbieranie powstałej wskutek tych działań biomasy, co na terenach górskich sprzyja wchłanianiu wód opadowych. Ponadto prowadzimy regularną kontrolę obszarów objętych ochroną pod kątem niewykonywania na ich terenie prac rolniczych, hodowlanych i budowlanych.
[1] "Ochrona mokradeł w Polsce", Wiktor Kotowski, Ewa Jabłońska, Infos nr 2(315), 2024 https://orka.sejm.gov.pl/WydBAS.nsf/0/AB1DC9AB8A89B230C1258AB4003713F9/$file/Infos_315.pdf
[2] Źródło danych: Centrum Ochrony Mokradeł
