Budowa mięśni. Jak działają mięśnie i jakie rodzaje mięśni wyróżniamy?

Słowo mięsień pochodzi od łacińskiego "musculus".* Definicja mięśnia* mówi, iż jest to kurczliwy narząd, który stanowi strukturalny i funkcjonalny element narządu ruchu. Mięśnie występują u wyższych bezkręgowców i kręgowców, a ich kształt i budowa zależą od wypełnianych w organizmie funkcji.

Mięśnie są połączone z elementami szkieletu i w wyniku pracy kurczą się i rozkurczają, powodując ruch. Pobierają energię z magazynowanych glikogenu i glukozy. W ciele dorosłego człowieka znajduje się ok. 450-500 mięśni. 40 proc. masy ciała mężczyzn stanowią mięśnie, u kobiet natomiast mięśnie stanowią ok. 35 proc. masy ciała.

Typologia mięśni jest uzależniona od podstawowego kryterium podziału. Ze względu na budowę i spełnianie w organizmie role wyróżnia się:

• mięsień gładki,
• mięsień szkieletowy (poprzecznie prążkowany),
• mięsień sercowy.

Mięśnie szkieletowe dzielą się natomiast ze względu na miejsce występowania:

• mięśnie długie - występują w kończynach,
• mięśnie płaskie - wyścielają ściany brzucha i klatki piersiowej,
• mięśnie krótkie - znajdują się wokół kręgosłupa,
• mięśnie okrężne - skupiają się wokół oczu, ust i odbytu.

Wśród mięśni poprzecznie-prążkowanych wymienia się:

• mięsień wrzecionowaty,
• mięsień dwubrzuścowy,
• mięsień płaski,
• mięsień pierzasty,
• mięsień półpierzasty,
• mięsień dwugłowy,
• mięsień okrężny,
• mięsień ze smugami ścięgnistymi.

Mięśnie gładkie, w przeciwieństwie do mięśni poprzecznie prążkowanych, pracują autonomicznie czyli niezależnie od naszej woli. Zlokalizowane są na ścianach takich narządów, jak np. pęcherz moczowy, macica, oskrzela czy naczynia krwionośne. Mięsień sercowy natomiast, strukturą jest zbliżony do mięśni szkieletowych, jednak jego praca jest niezależna od naszej woli.

Mięśnie poprzecznie prążkowane w ludzkim organizmie składają się z cienkich włókien mięśniowych nazywanych miofibrylami. Te cienkie włókna natomiast są zbudowane z miocytów, czyli komórek zdolnych do kurczenia. Włókna mięśniowe występują w grupach i ściśle przylegają do siebie, a z zewnętrznej strony otoczone są tkanką łączną nazywaną powięzią.

Mięśnie gładkie są zbudowane z wrzecionowatych komórek bez prążkowania. Ich skurcz jest długotrwały i powolny. Z kolei mięsień sercowy składa się z rozgałęzionych i połączonych ze sobą komórek, które kurczą się rytmicznie, nie męcząc się.

Wymienia się 5 podstawowych funkcji, jakie mięśnie wypełniają w organizmie. Po pierwsze mięśnie są odpowiedzialne za motorykę ciała, kończyn i narządów wewnętrznych. Mięśnie odgrywają również istotną rolę w przepływie płynów w ciele. Praca mięśni reguluje ilość płynów magazynowanych w organizmie. Niektóre mięśnie, w tym np. mięśnie antygrawitacyjne kręgosłupa, odpowiadają za prawidłową i wyprostowaną postawę ciała. Ponadto mięśnie istotnie wpływają na termogenezę, gdyż wytwarzają ciepło w organizmie.