Catcalling w Polsce. "Ładne masz nogi, może byś je rozłożyła?"

"Catcalling" to nic innego jak wulgarne, uliczne zaczepki często o podtekście seksualnym. Mogą przybierać one formę zarówno werbalnych zaczepek, jak i np. mlaskania czy gwizdania (tzw. wolf whistling). Panowie, którzy mają w zwyczaju w taki sposób zaczepiać kobietę, uważają to za formę komplementu.

Z danych przywołanych przez psycholożkę społeczną Joannę Roszak z Uniwersytetu SWPS wynika, że niemal dwie trzecie ofiar i świadków w ogóle nie reaguje i nie protestuje. Pokutuje myślenie, że to ofiara jest winna swojej sytuacji, że powinna była bardziej uważać, unikać kłopotów, np. nie chodzić samej po zmroku.

27-letnia Maria z Warszawy opowiedziała o swoich doświadczeniach związanych z catcallingiem. Jej historia, opublikowana na łamach "Newsweeka", pokazuje, jak niebezpieczne jest to zjawisko. Sytuacja miała miejsce latem około godziny 16 na warszawskiej Pradze-Północ.

- Bardzo ciepło, więc miałam na sobie krótkie spodenki. Nagle na mojej drodze pojawił się młody chłopak, wyraźnie pod wpływem alkoholu, z piwem w ręku. Towarzyszyły mu dwie koleżanki. Kiedy mnie mijali, obrócił się i zawołał: "Ładne masz nogi, może byś je przede mną rozłożyła?" – opowiada Maria z Warszawy.

Choć zazwyczaj nie reagowała na wulgarne odzywki, tym razem nie zamierzała tego tak zostawić. – Zatrzymałam się i mówię: "Słucham? Co to ma znaczyć?". Wtedy podeszli do mnie całą ekipą. Rozejrzałam się dookoła, czy ktoś to widzi. Tak, ludzie stali w oknach, obserwowali, ale nie reagowali – opowiada.

Chłopak podszedł do niej i zaczął ją szarpać. "Kto cię tak nauczył się odzywać do kobiet? Uważasz, że to jest w porządku?" – krzyknęła. Usłyszała wtedy, że "ma się nie interesować" i że "najwyraźniej na to zasłużyła".

- Zwyzywał mnie, napluł w twarz – opowiada. Cała sytuacja trwała kilka minut. Sąsiedzi patrzyli z okien cały czas, nie zrobili nic.

Czytaj także: Nagrywają kobiety z ukrycia. Materiał publikują w sieci

To, co w Polsce nazywamy "catcalling" czy zaczepkami ulicznymi, w krajach zachodnich nosi nazwę "street harassment", czyli molestowania ulicznego. W Holandii za zaczepki z podtekstem seksualnym można zapłacić grzywnę wynoszącą nawet 4 tys. euro. W 2017 roku Everon el F. spędził 3 noce w więzieniu i zapłacił 170 euro za tekst: "Hej, piękne panie, dokąd idziecie?". Dziewczyny nie zgłosiły tego policji. Wystarczyło, że zauważyli to przebywający na ulicy w Rotterdamie funkcjonariusze.

- Catcalling to zachowania na tyle powszechne, że często nie wiemy, że także są molestowaniem i przemocą, którą zwykle kojarzymy z obrażeniami fizycznymi. Jako społeczeństwo akceptujemy uliczne zaczepki jako coś, co po prostu "zawsze było" w relacjach międzyludzkich, a zwłaszcza w sposobie traktowania kobiet przez mężczyzn. W ten sposób oswajamy przemoc i ignorujemy ją – mówi w rozmowie z "Newsweekiem" Joanna Roszak, psycholożka społeczna z Uniwersytetu SWPS.

– Zgodnie ze stereotypami na temat ról płciowych, mężczyźni mogą głośno komentować i traktować przedmiotowo kobiety, a one powinny to przyjmować z uśmiechem, a nawet traktować komentarze na temat swojego ciała, zachowania czy wyglądu jako komplementy potwierdzające ich "kobiecość". To przekonanie tak silnie w nas zakorzenione, że nawet osoby, które odczuwają niestosowność takiego zachowania, nie wiedzą, że mogą wobec niego wyrazić sprzeciw – uzupełnia.

Rzeczniczka prasowa Centrum Praw Kobiet Joanna Gzyra w rozmowie z Wirtualną Polską potwierdza, że w Polsce często dochodzi do bagatelizowania problemu. – Jego istnienie na poziomie kultury i obyczaju sprawia, że jest trudne do sklasyfikowania pod względem prawnym. W polskim prawie nie ma przepisów wprost dotyczących catcallingu. Osoby chcące dochodzić sprawiedliwości na drodze sądowej mogą próbować ścieżki cywilnej – mówi.

Zapraszamy na grupę FB - #Wszechmocne. To tu będziemy informować na bieżąco o terminach webinarów, wywiadach, nowych historiach. Dołączcie do nas i zaproście wszystkie znajome. Czekamy na was! Chętnie poznamy wasze historie, podzielcie się nimi z nami i wyślijcie na adres: wszechmocna_to_ja@grupawp.pl