Co warto wiedzieć o progesteronie?

To bez wątpienia jeden z najważniejszych kobiecych hormonów płciowych. Odgrywa decydującą rolę w procesie zapłodnienia, a później prawidłowym rozwoju płodu. Bez jego udziału matka nie wyprodukuje mleka dla swojego maleństwa. Dlatego nie należy zapominać o badaniu stężenia progesteronu, szczególnie w okresie ciąży.

Ten steroidowy hormon produkowany jest przede wszystkim w jajnikach i łożysku, w drugiej fazie cyklu, w której pękający pęcherzyk uwalnia jajeczko – stężenie progesteronu wzrasta wówczas dziesięciokrotnie. U kobiet spodziewających się dziecka uwalnia się on między 14 a 18 tygodniem ciąży. Hormon jest wytwarzany także przez korę nadnerczy i ośrodkowy układ nerwowy, działając jako tzw. prekursor i pomagając utrzymać prawidłowy poziom kortyzolu, testosteronu czy estrogenu.

Trudno wyliczyć wszystkie zadania progesteronu. Bez niego niemożliwa byłaby implantacja, czyli pierwszy etap zapłodnienia, polegający na ulokowaniu zarodka w błonie śluzowej macicy. Hormon odgrywa również kluczową rolę w prawidłowym rozwoju i utrzymaniu ciąży, a po narodzinach dziecka także produkcji mleka.

Jednak progesteron jest ważny nie tylko dla kobiet w ciąży lub planujących powiększenie rodziny. Gdy nie dochodzi do zapłodnienia, stężenie hormonu błyskawicznie spada, co skutkuje kontrolowanym złuszczeniem się błony śluzowej macicy, czyli menstruacją. Zmniejszenie się poziomu progesteronu przed nadejściem „trudnych dni” powoduje rozmaite przypadłości, doskonale znane milionom kobiet. Jednym z symptomów staje się odczuwanie wzmożonego apetytu, zwłaszcza na pokarmy węglowodanowe. Jak już wspomnieliśmy hormon jest prekursorem testosteronu i estradiolu, które korzystnie wpływają na przemianę materii. Dlatego podczas menstruacji, a także menopauzy, jego niedobór skutkuje zmniejszeniem tempa spalania tkanki tłuszczowej.

Wbrew powszechnym przekonaniom, większość hormonalnych problemów związanych z okresem przed– i menopauzalnym nie jest spowodowanych obniżeniem się poziomu estrogenów, lecz właśnie spadkiem poziomu progesteronu. Jego zmniejszone stężenie powoduje bowiem dominację estrogenów, co wpływa destrukcyjnie na organizm kobiety.

Największym zagrożeniem jest zaburzenie równowagi hormonalnej. W kobiecym organizmie kortyzol i progesteron rywalizują bowiem o dostęp do tych samych receptorów komórkowych, a nadmierna produkcja kortyzolu zmniejsza poziom korzystnego dla zdrowia progesteronu. Czynniki zakłócające równowagę to m.in.: palenie papierosów (konsekwencją mogą być torbiele w piersiach), spożywanie pestycydów zawartych w produktach spożywczych (objawia się wzdęciami czy skłonnością do endometriozy) oraz stres, skutkujący obfitymi lub nieregularnymi miesiączkami, zespołem napięcia przedmiesiączkowego, bezsennością, nocnymi potami, huśtawkami nastrojów, rozdrażnieniem, osłabieniem pamięci, migreną, zawrotami głowy, nadmiernym owłosieniem twarzy, suchą skórą, sztywnością stawów, uderzeniami gorąca, wypadaniem włosów czy zmniejszonym popędem płciowym.

Zwiększone wydzielanie progesteronu w czasie ciąży ma także niebagatelny wpływ na zdrowie – potęguje dolegliwości ze strony kręgosłupa, bóle nadgarstków czy kolan. Konsekwencją wzrostu stężenia hormonu może być również nadmierne gromadzenie wody w organizmie. Najczęstszymi objawami są wówczas: obrzęki, szczególnie w okolicach nadgarstków i łydek, szybki przyrost masy ciała, wzrost ciśnienia krwi, ból głowy, rozdrażnienie, zmęczenie, spadek koncentracji i zmienność nastrojów.

Hormon ma także wpływ na układ żylny, przyczyniając się do uczucia „ciężkich nóg”. Wahania poziomu progesteronu (zwykle związane z cyklem miesiączkowym) powodują ból piersi (stają się wtedy bardzo napięte i wrażliwe na różne bodźce, obrzmiałe są także brodawki) oraz zgaga, czyli piekący ból w przełyku, a niekiedy także w krtani, za mostkiem czy w klatce piersiowej.

Na przykład, gdy bezskutecznie staramy się o dziecko. Analiza krwi pozwoli wówczas odpowiedzieć na pytanie, czy przechodzimy owulację. Warto również sprawdzić stężenie hormonu, gdy skarżymy się na nieregularną menstruację, długotrwałe bóle brzucha czy krwawienia z dróg rodnych.

Badanie poziomu progesteronu jest niezbędne także w czasie ciąży, ponieważ pozwala ocenić stan łożyska i rozwój płodu. Warto pamiętać, że niedobór tego hormonu może prowadzić do poronienia albo rozwoju ciąży pozamacicznej.

Spadek poziomu progesteronu łączy się także z tzw. depresją poporodową , z którą zmaga się wiele kobiet po narodzinach dziecka.

Interpretacja wyników analizy zależy od fazy cyklu miesiączkowego oraz od tego, czy kobieta jest w ciąży. Prawidłowy poziom progesteronu waha się między: 1-28ng/ml (po owulacji), 9-47ng/ml (do 12 tygodnia ciąży), 17-146ng/ml (między 12 a 28 tygodniem ciąży), 55-200ng/ml (po 28 tygodniu ciąży).

raf/ WP Kobieta