Czucie głębokie, czyli wszystko, co warto wiedzieć o propriocepcji

Czucie głębokie, choć często ignorowane, jest podstawą prawidłowej pracy naszych mięśni, a także fundamentem zrozumienia własnego ciała. Czucie głębokie pozwala nam rozpoznawać lokalizację poszczególnych elementów naszego ciała, nawet z zamkniętymi oczami. Jak jest zbudowany układ propriocepterowy? Czym są spowodowane zaburzenia czucia głębokiego i jakie mogą przynosić skutki?

Czucie głębokie nazywane jest również propriocepcją. Czucie głębokie jest zmysłem, dzięki któremu odbieramy informacje dotyczące ucisku, rozciągania, położenia oraz ruchu poszczególnych części ciała względem siebie.

To właśnie czucie głębokie odpowiada za to, że trafiamy łyżką do talerza z zupą, czy możemy dotknąć palcem czubka nosa, mimo iż mamy zamknięte oczy. Czucie głębokie pozwala przystosować organizm do do różnorakich czynników zewnętrznych.

Czucie głębokie pomaga dostosować napięcie mięśni, pochylenie ciała czy wykonanie odpowiedniego ruchu. Bodźce zewnętrzne są odbierane przez proprioreceptory. Najkrócej rzecz ujmując, czucie głębokie jest zdolnością czucia swojego własnego ciała.

Układ proprioceptorowy ściśle współpracuje z układami nerwowym i kostno-stawowym. Proprioreceptory, czyli odbiorniki bodźców, znajdują się w torebkach stawowych, więzadłach i aparatach ścięgnistych. Proprioreceptory odbierają bodźce, takie jak napięcie mięśniowe, ucisk, rozciąganie, ustawienie części ciała względem siebie oraz ruch poszczególnych części ciała.

Bodźce są przekazywane do ośrodkowego układu nerwowego. Tam są analizowane, a informacja zwrotna jest przesyłana do mięśni. Integracja elementów czucia głębokiego jest niezbędna, aby planować, rozpoczynać czy prowadzić ruch.

Warto nadmienić, że nawet najmniejsze zaburzenia w funkcjonowaniu układu proprioceptorowego powodują nieprawidłowe działanie układu ruchu. Zaburzenia tego układu mogą prowadzić do zaburzeń równowagi, a także nieumiejętności wykonywania podstawowych czynności, takich jak sięganie po szklankę czy wchodzenie po schodach.

Zaburzenia czucia głębokiego to bardzo niepożądany stan, dlatego wszelkie wątpliwości należy jak najszybciej zdiagnozować i skonsultować z lekarzem. Wśród przyczyn zaburzeń czucia głębokiego wymienia się uszkodzenie mięśni, stawów i więzadeł, które prowadzą do ograniczenia kontroli mięśni i nerwów.

Zaburzenia czucia głębokiego mogą pojawić się w przypadku zmian nowotworowych w mózgu, takich jak glejaki, oponiaki czy tętniaki.

Czucie głębokie jest zaburzone również w sytuacji uszkodzenia móżdżka. Poza zaburzeniami czucia głębokiego, pojawiają się wtedy drżenia zamiarowe, zaburzenia mowy oraz oczopląs. Przyczyną zaburzeń czucia głębokiego mogą być również różnego rodzaju urazy.

Zaburzenia czucia głębokiego polegają na tym, że bodźce odbierane przez proprioreceptory są zbyt intensywne lub ich przesyłanie jest za wolne. W takiej sytuacji ośrodkowy układ nerwowy nie jest w stanie prawidłowo przetworzyć wszystkich dostarczanych mu informacji. Skutkiem tego są zbyt późne lub nieadekwatne reakcje. Osoby, które zmagają się z zaburzeniami czucia głębokiego zauważają problemy z koordynacją ruchową, utrzymaniem równowagi, a także powolne zanikanie wzorców ruchowych.