Czym jest dieta portfolio?

Oto jadłospis, który pozwoli obniżyć wysokie stężenie cholesterolu, a tym samym uchronić nas przed rozwojem groźnych chorób. Podstawą diety portfolio jest niskie spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych, a także sięganie po pokarmy o obniżonej zawartości tłuszczu i zawierające duże ilości białka sojowego, błonnika, steroli i stanoli.

Zbyt wysoki poziom cholesterolu ma ponad 60 proc. dorosłych Polaków, a dwie trzecie nie zdaje sobie z tego sprawy – to wnioski, jakie przedstawiono w 2013 roku na konferencji „Jak poprawić zdrowie Polaków?”. A skoro nie wiemy o problemie, nie robimy nic, by poprawić swoje zdrowie. Tymczasem lekarze biją na alarm: wysoki cholesterol, obok nadciśnienia tętniczego i palenia papierosów to główny czynnik zawału serca, udaru mózgu czy choroby niedokrwiennej serca.

W terminologii medycznej zbyt wysoki poziom cholesterolu nazywa się hipercholesterolemią. Podstawą jej leczenia jest zmiana trybu życia. Ułożenie nowego jadłospisu jest kluczowe w profilaktyce chorób spowodowanych zbyt wysokim poziomem cholesterolu w osoczu krwi. Jadłospisem wartym rozważenia jest tzw. dieta portfolio.

- To jest efekt ostatnich dziesięciu lat badań. Portfolio polega na tym, że do diety włącza się wszystkie produkty, o których wiemy, że każdy pojedynczy obniża cholesterol o kilka procent. Czyli dużą ilość białka sojowego, dużą ilości błonnika rozpuszczalnego zawartego w owocach, warzywach i zbożach, orzechów, głównie w postaci migdałów, oraz steroli i stanoli zawartych we wzbogacanych margarynach – mówi agencji Newseria Lifestyle Jakub Sobiecki, dietetyk Instytutu Happymore.

Cholesterol to substancja, która wraz z innymi tłuszczami należy do grupy lipidów. Wchodzi w skład wszystkich komórek naszego organizmu, a szczególnie duże jego ilości znajdują się w komórkach nerwowych oraz hormonach sterydowych. Źródłem cholesterolu są produkty spożywcze pochodzenia zwierzęcego, jednak największe jego ilości produkowane są w wątrobie. Cholesterol w naszym organizmie może być potocznie nazywany „złym” (frakcja LDL) i „dobrym” (frakcja HDL).

Frakcja LDL przenosi tłuszcz z wątroby do wszystkich komórek. Kiedy w organizmie znajduje się więcej cholesterolu niż potrzebują komórki, zaczyna on osadzać się w ściankach naczyń tętniczych. Z kolei frakcja HDL odpowiedzialna jest za transport cholesterolu z tkanek do wątroby. Wysokie stężenie „dobrego” cholesterolu jest korzystne dla zdrowia.

Duże ilości cholesterolu zawierają m.in. wątróbki, podroby, krewetki, dlatego osoby chcące zbić wysoki cholesterol, powinny wykreślić je z diety albo ograniczyć. Dieta portfolio, jak tłumaczy Jakub Sobiecki, dietetyk Instytutu Happymore, w znacznym stopniu ogranicza produkty zwierzęce. Dzięki temu możliwe jest obniżenie spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych, które podnoszą stężenie cholesterolu.

W diecie portfolio białko zwierzęce zastępuje się produktami sojowymi (m.in. mlekiem, jogurtami sojowymi czy tofu). Do jadłospisu należy wprowadzić dużą ilość warzyw, owoców, produktów zbożowych, orzechów. Masło należy zastąpić margaryną z dodatkiem steroli i stanoli, czyli substancji roślinnych częściowo hamujących wchłanianie cholesterolu w jelitach.

Wśród produktów obniżających poziom cholesterolu wymienia się też: oliwę z oliwek, czerwone wino, ryby. Bardzo ważne jest spożywanie pokarmów bogatych w błonnik, a ten w dużych ilościach występuje w warzywach, owocach, produktach pełnoziarnistych, kaszach, brązowym ryżu, otrębach pszennych, płatkach owsianych, suszonych owocach.

Skuteczność diety portfolio w obniżaniu cholesterolu potwierdziły badania. Zdaniem naukowców diety opierające się w przeważającym stopniu na niskoprzetworzonych produktach roślinnych mogą obniżyć cholesterol równie skutecznie co leki, jednak bez skutków ubocznych.

Zatrzymajmy się jeszcze przy sterolach i stanolach roślinnych, które zwane są również fitosterolami i fitostanolami. Badania naukowe potwierdziły, że obniżają one stężenie cholesterolu w surowicy krwi poprzez częściowe hamowanie wchłaniania cholesterolu w jelitach. Sterole i stanole roślinne mają budowę chemiczną zbliżoną do cholesterolu. Sterole w małych ilościach występują w wielu owocach, warzywach, orzechach, ziarnach, olejach roślinnych oraz innych produktach pochodzenia roślinnego, stanole natomiast w śladowych ilościach można znaleźć w podobnych produktach, ale przede wszystkim są one wytwarzane w procesie uwodornienia roślinnych steroli.

Badania kliniczne dowiodły, że sterole i stanole roślinne obniżają stężenie osoczowe cholesterolu całkowitego oraz frakcji LDL poprzez częściowe hamowanie absorpcji jelitowej cholesterolu. Zostało także udowodnione, że wpływ stanoli i steroli dodaje się do efektu osiąganego przez stosowanie innych strategii antycholesterolowych takich jak np. ograniczenie tłuszczów w diecie czy stosowanie leków obniżających stężenie cholesterolu (statyny).

Istnieje jeszcze grupa produktów, które pomagają w utrzymaniu właściwego poziomu cholesterolu we krwi. Zaliczają się do nich owoce, warzywa, produkty wysokobłonnikowe (owies, soczewica, fasola, groch), migdały i soja.

Dietetyk Jakub Sobiecki zwraca jednak uwagę na jedną rzecz. - W krajach, gdzie produkty sojowe jeszcze się dobrze nie przyjęły, m.in. w Polsce, przestrzeganie diety portfolio może być uważane za problem praktyczny. Tym niemniej przy stopniowej zmianie i stopniowej pracy z pacjentem jest to jak najbardziej możliwe – podkreśla specjalista.

EPN/(mtr), WP Kobieta

Domowy fitness – hit czy kit?
Na czym polega efekt ciasteczka?
Otyłość sprzyja rakowi
Dlaczego warto polubić “owoc młodości”

Korzystałam m.in. z materiałów udostępnionych przez Europejską Radę Informacji o Żywności (EUFIC)