Delikatne, jak motyle

Falenopsis (Phalaenopsis)
Jest przedstawicielem rodziny Storczykowate (Orchidaceae), która liczy 25-30 tys. gatunków. Przeważająca liczba z nich to epifity - rośliny rosnące na korze i konarach drzew.

Ze względu na ich niezwykłą urodę, rośliny te przywożone były do Europy początkowo jako podarunki dla władców i fundatorów wypraw. Później z kolonii zamorskich przywożone były kolejne nowe gatunki, które sprzedawano kolekcjonerom.

Większość storczykowatych występuje w naturze na obszarach tropikalnych i subtropikalnych Ameryki Południowej, Afryki i Azji. Falenopsisy pochodzą z tropikalnych lasów Azji Wschodniej - od Tajwanu do Filipin.

Rodzaj Falenopsis (Phalaenopsis) obejmuje około 60 gatunków. Posiada wonne kwiaty, które mają różne barwy. Falenopsisy są najczęściej spotykanym rodzajem uprawianych storczyków, mają stosunkowo niewielkie wymagania i odznaczają się nadzwyczaj długim okresem kwitnienia. Dobrze rosną w warunkach domowych.

Roślina wytwarza jeden pęd stale rosnący w czasie jej życia. Łodyga jest silnie skrócona. Z niej wyrastają mięsiste liście o długości 20-40 cm i szerokości 5-8 cm. Są szerokie, zachodzące pochwami na siebie i obejmujące pęd, lśniące, pod spodem czasem purpurowawe, o różnym kształcie.

Z kątów liści wyrastają pędy kwiatowe (przeważnie dwa) są długie (30-40 cm), czasami łukowato wygięte. Na ich końcach pojawiają się delikatne, rzadko rozmieszczone, białe, różowe, żółte, pomarańczowe lub karminowe kwiaty. Bywają też kwiaty z cętkami lub paskami, często posiadają kontrastującą kolorystycznie warżkę. Kwiaty o delikatnym zapachu, utrzymują się na roślinie przez około trzy lub więcej miesięcy i pojawiają się dwa, a czasem trzy razy w roku.

Żeby Falenopsis powtórnie zakwitł na tym samym pędzie, należy go przyciąć pod przekwitłym dolnym kwiatkiem. Jeżeli pęd całkowicie uschnie - wycinamy go, a roślina później wypuści nowy. Korzenie i podłoże przepłukujemy wodą bez nawozu, ustawiamy w nieco chłodniejszym pomieszczeniu, podlewanie ograniczamy i nie nawozimy. Gdy pojawią się nowe pąki, przerywamy.

Falenopsis najlepiej rośnie na parapecie wschodniego lub zachodniego okna - w miejscu jasnym, nienarażonym na bezpośrednie działanie promieni słonecznych. Przy południowych i zachodnich oknach powinniśmy je latem nieco ocieniać. Od północy i w głębi mieszkania roślinom trzeba zapewnić oświetlenie przez 10-12 h /dobę.

Jest rośliną ciepłolubną, przez cały rok wymaga temperatury 20-25ºC, a krótkotrwały spadek temperatury zimą do 15-18ºC wpływa korzystnie na zawiązywanie kwiatów.
Nocą lubi mieć o kilka stopni chłodniej - latem można zostawić otwarte okna, zimą przykręcić kaloryfery. Zimą nie powinien stać przy otwartym oknie - nie jest odporny na mróz.

Potrzebuje wysokiej wilgotności powietrza (50-70%) - najlepiej ustawić roślinę na mokrych kamykach (jednak nie może stać bezpośrednio w wodzie) lub wśród innych roślin.

Podlewamy rano, wodą przegotowaną lub odstaną, zakwaszoną sokiem z cytryny (3-4 krople/litr wody) dopiero wtedy, gdy podłoże jest nieco przesuszone a korzenie mają barwę szarawobiałą (korzenie zielonkawe oznaczają, że podłoże jest jeszcze wilgotne).
Nie skrapiamy kwitnących storczyków wodą - sprzyja to rozwojowi chorób grzybowych.

W czasie kwitnienia regularnie nawozimy raz na 2 tygodnie, specjalnym nawozem dla storczyków lub florovitem, według zaleconego dawkowania.

Falenopsis lubi mieć ciasno w doniczce, dlatego przesadzamy go dopiero, gdy podłoże przestanie mieć luźną strukturę - nie częściej, niż co 2-3 lata - do doniczki o 1 nr większej Ponieważ w naturze rośnie na drzewach, dlatego jako podłoże stosujemy grube kawałki kory z dodatkiem włókniste torfu, włókna kokosowego, mchu torfowca itp. lub gotową mieszankę dla storczyków. Podłoże powinno mieć kwaśny odczyn (pH 4,5-6) i mieć dobry drenaż (1/4 wysokości doniczki - perlit, keramzyt, żwirek, węgiel drzewny itp.). Bezpośrednio po przesadzeniu, przez okres około dwóch tygodni, nie należy roślin podlewać, by uszkodzone, mięsiste korzenie zasklepiły rany.

Falenopsisa możemy rozmnażać z odrostów tworzących się na pędach kwiatowych - tzw. keiki. Młode roślinki można oddzielić od rośliny matecznej po wykształceniu kilkucentymetrowych korzeni. Keiki mogą zakwitnąć już w ciągu pierwszego roku od ich posadzenia.
Otrzymanie nowych roślin z nasion jest niezwykle trudne, wymagające odpowiedniego sprzętu, materiałów i warunków.

Gdy Falenopsis choruje:

· Zrzuca pąki kwiatowe i kwiaty:
- znaczny spadek/wzrost temperatury lub wilgotności powietrza - trzeba ustabilizować warunki w pomieszczeniu,
- ciągłe przestawianie lub przekręcanie doniczki - nie ruszać rośliny
- przeciągi - osłonić roślinę
- w pobliżu rośliny znajdują się owoce, które wytwarzają związki etylenu i źle wpływają na kwitnienie - zabrać owoce z pomieszczenia, w którym rośnie Falenopsis,
- przelanie - należy przesuszyć lub wymienić podłoże na lepiej przepuszczalne i ograniczyć podlewanie, podlewać dopiero, gdy korzenie będą białe lub szarawe,
- zły stan korzeni - wyjąć roślinę z doniczki, usunąć chore korzenie i posadzić w świeże podłoże,
- zbyt mało światła - doświetlać roślinę 10-12 h/dobę

· Liście więdną, mimo częstego podlewania:
- przelanie rośliny - należy przesuszyć lub wymienić podłoże na lepiej przepuszczalne i podlewać dopiero, gdy korzenie będą miały kolor biały lub szarawy,
- gnicie korzeni - wyjąć roślinę z doniczki, usunąć chore korzenie i posadzić w świeże podłoże
- podłoże jest bardzo rozłożone i należy wymienić je na nowe.

Falenopsisy są wyjątkowo ozdobnymi roślinami domowymi. Wbrew obiegowej opinii - o dużej trudności uprawy storczykowatych - osoby początkujące w dziedzinie uprawy kwiatów poradzą sobie z nimi doskonale, a zapracowane polubią je za minimalne wymagania.