Mity na temat oleju rzepakowego – obalamy wszystkie
Jest nazywany "złotem północy", a Polska jest trzecim największym w Unii Europejskiej producentem rzepaku, z którego jest produkowany. Znajdziemy go bez problemu na półkach niemal każdego sklepu. To są fakty. Jakie mity krążą wokół oleju rzepakowego? Sprawdźmy i wspólnie je obalmy!
Mit 1: należy wyeliminować z diety tłuszcze, jeżeli chcemy zmniejszyć ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego i poziom cholesterolu
Według badań naukowych istotnym elementem żywienia w prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego nie jest ilość tłuszczu w diecie, lecz jego rodzaj. Okazuje się, że zastąpienie 1 proc. wartości energetycznej diety pochodzącej z nasyconych kwasów tłuszczowych kwasami jedno- i wielonienasyconymi obecnymi w oleju rzepakowym zmniejsza ryzyko zachorowania na chorobę niedokrwienną serca aż o 2–3 proc.
Co więcej, tłuszcze roślinne, jak olej rzepakowy, pomagają utrzymać stężenie cholesterolu we krwi w normie. Dla mieszkańców basenu Morza Bałtyckiego olej rzepakowy jest wręcz zalecanym tłuszczem – ma bowiem idealny z punktu widzenia potrzeb żywieniowych stosunek kwasów omega-3 do omega-6, tj. 1:2. Ich zawartość już w ok. 2 łyżkach oleju rzepakowego dziennie pomoże utrzymać prawidłowy poziom cholesterolu. Wprowadzenie go do codziennej diety może przyczynić się do obniżenia ryzyka choroby wieńcowej. Pamiętajmy, że prozdrowotne efekty stosowania oleju rzepakowego są widoczne dopiero przy długotrwałym stosowaniu.
Z powodu wysokiej zawartości kwasów omega-3 olej rzepakowy wywiera pozytywny wpływ nie tylko na serce, ale także na pracę naszego mózgu i oczu. Jest zalecany szczególnie dzieciom (uczenie się) i osobom starszym (utrata pamięci, choroby oczu).
Mit 2: oliwa z oliwek jest lepsza niż olej rzepakowy
To prawdopodobnie jeden z największych mitów żywieniowych – w powszechnej opinii oliwa jest najzdrowsza, olej rzepakowy wprost przeciwnie. Spójrzmy na sprawę przede wszystkim z perspektywy nas, Polaków, i strefy klimatycznej, w której żyjemy oraz diety, jaką spożywamy na co dzień.
Mieszkańcy krajów śródziemnomorskich jedzą dużo ryb i owoców morza, dzięki czemu dostarczają do organizmu kwasów omega-3, czyli nienasyconych kwasów tłuszczowych. Ludzki organizm ich nie wytwarza, dlatego musimy zadbać o ich obecność w pożywieniu bądź suplementach. Tymczasem już 2 łyżki oleju rzepakowego dziennie pokrywają w pełni zapotrzebowanie na omega-3. Zawiera ich bowiem aż 10 razy więcej niż oliwa z oliwek!
Ma ich także 13 razy więcej niż olej słonecznikowy i… aż 50 razy więcej niż olej z pestek winogron.
Mit 3: olej rzepakowy nie nadaje się do smażenia
Ciągle są wątpliwości, jaki tłuszcz jest najlepszy do smażenia. Tymczasem odpowiedź jest jedna: zdecydowanie rafinowany olej rzepakowy.
Spełnia on dwa podstawowe wymagania – jak już ustaliliśmy, jest najzdrowszym, a przy tym bardzo stabilnym tłuszczem. Zawiera najlepszy skład kwasów tłuszczowych, przede wszystkim ze względu na najniższą zawartość niekorzystnych zdrowotnie nasyconych kwasów tłuszczowych, ale ma także bardzo wysoką zawartość przeciwutleniaczy, szczególnie tokoferoli (wit. E), dzięki czemu jest taki stabilny. Rafinowany olej rzepakowy jest neutralny w smaku i zapachu, a więc nie wpływa na walory smakowe smażonych potraw. Ponadto kanadyjskie badania (Canola Council of Canada) podają, że potrawy smażone na oleju rzepakowym zawierają o ok. 5–10 proc. mniej tłuszczu!
Możemy smażyć olej rzepakowy nawet do 20 minut, pamiętajmy jednak, aby smażyć jednorazowo. Wtedy będzie na pewno niezmieniony, czyli zdrowy.
Mit 4: chcesz schudnąć? Odstaw tłuszcz
Otyłość w 100 proc. zasługuje na miano choroby cywilizacyjnej – każdego roku dotyka coraz większej liczby osób na całym świecie. Jest to tym bardziej niepokojące, gdy weźmiemy pod uwagę fakt, iż nadmierna masa ciała zwiększa ryzyko rozwoju wielu groźnych chorób przewlekłych m. in. cukrzycy typu 2, chorób układu sercowo-naczyniowego (nadciśnienie, udary, zawały), nowotworów, chorób układu kostno-stawowego, chorób dróg żółciowych. Zmiana stylu życia, prowadząca do redukcji zbędnych kilogramów, jest jedną ze skutecznych metod walki z nadwagą i otyłością. Zalecana jest dieta o obniżonej wartości energetycznej (kalorycznej) oparta na zasadach zdrowego żywienia. Wbrew stereotypowym opiniom stałe miejsce mają w niej również tłuszcze.
Wśród olejów na szczególną uwagę zasługuje olej rzepakowy, który ma bardzo korzystny skład i szeroką przydatność technologiczną. Dzięki wysokiej zawartości jednonienasyconych kwasów tłuszczowych (prawie 63 proc.) wykazuje działanie przeciwmiażdżycowe, co może mieć znaczenie w przypadku redukcji kardiologicznych powikłań otyłości. Olej rzepakowy jest również tłuszczem, który zawiera znaczne ilości kwasów z rodziny omega-3 (kwas alfa-linolenowy, ALA) oraz jest dobrym źródłem witamin: E i K. Zarówno kwasy tłuszczowe omega-3, jak i witamina E (przeciwutleniacz) wykazują działanie przeciwzapalne, dlatego w przypadku osób z otyłością, u których występuje przewlekły stan zapalny związany z chorobą, odpowiednia ilość w diecie tych związków ma duże znaczenie. Warto przy tym wspomnieć, że ok. 2 łyżki oleju rzepakowego pokrywają zapotrzebowanie na witaminę E w 50 proc., w 20 proc. na witaminę K i w 100 proc. na kwas alfa-linolenowy z rodziny omega-3.
Mit 5: należy ograniczyć tłuszcz w diecie dzieci
Około 30 proc. kalorii w codziennej diecie dzieci i młodzieży powinna pochodzić z tłuszczu. W przypadku żywienia niemowląt (6–12 miesięcy życia) i małych dzieci (1–3 lata) zawartość tego składnika powinna być nawet wyższa. W pierwszej grupie wiekowej powinna pokrywać 40 proc. codziennego zapotrzebowania kalorycznego, w drugiej grupie – 35–40 proc., co jest związane z intensywnymi procesami wzrastania. Należy jednak zwracać uwagę na jakość tłuszczów. U dzieci i młodzieży należy tak komponować codzienny jadłospis, by zachować jego odpowiednią wartość odżywczą przy jednocześnie jak najmniejszym udziale nasyconych kwasów tłuszczowych. W tej grupie wiekowej, podobnie jak w diecie innych osób, podstawowym rodzajem kwasów tłuszczowych powinny być jedno- i wielonienasycone kwasy tłuszczowe, których świetnym źródłem jest olej rzepakowy.
