Szczepionki na raka

Naukowcy od ponad stu lat próbują stworzyć szczepionkę, dzięki której moglibyśmy zabezpieczyć się przed rakiem. Szansa pojawiła się m.in. dzięki badaniom polskich immunologów, którzy w latach 80. odkryli, że wirusy mogą powodować 15 proc. wszystkich nowotworów złośliwych: raka szyjki macicy, raka skóry oraz układu chłonnego (chłoniaki)
.
To właśnie w przypadku tych chorób może się sprawdzić szczepionka. Pierwszym (i jedynym) zarejestrowanym już na Zachodzie preparatem jest szczepionka przeciw wirusowi brodawczaka (HPV), który wywołuje 90 proc. zachorowań na raka szyjki macicy. Stworzył ją w USA międzynarodowy zespół naukowców.

Brodawczak bez szans
Na raka szyjki macicy umiera rocznie 2 tysiące Polek. Tę smutną statystykę można zmienić dzięki szczepionce – chroni ona bowiem przed dwoma najgroźniejszymi typami wirusa HPV (16 i 18), które najczęściej wywołują raka. Wirus przenosi się przez kontakt seksualny. Naukowcy wpadli na pomysł, by wyizolować białko z otoczki tego wirusa. W ten sposób stworzyli szczepionkę przeciw HPV. Gdy wstrzyknięto ją kobietom z grupy eksperymentalnej, okazało się, że w ich organizmach natychmiast zaczęły wytwarzać się przeciwciała. W ten sposób badacze potwierdzili, że szczepionka działa. Skuteczność nowej szczepionki wynosi prawie 100 proc. Ma ona jeszcze jedną zaletę – można ją zastosować nie tylko profilaktycznie, ale także u tych kobiet, u których na szyjce macicy wykryto już zmiany przedrakowe (komórki dysplastyczne).

Dla kogo szczepionka
Zdaniem onkologów, zaszczepić się powinny przede wszystkim kobiety, które nie rozpoczęły jeszcze współżycia seksualnego, na pewno więc nie zetknęły się z wirusem HPV. Dotychczasowe obserwacje wykazują, że odporność utrzymuje się dłużej niż 4 lata (tak długo trwają badania). Podjęto już negocjacje o przynajmniej częściową refundację szczepionki – jej cena wynosi ok. 1000 zł za trzy obowiązkowe dawki.

Cytologia najważniejsza!
Eksperci są zdania, że gdyby każda z nas co najmniej raz na rok robiła cytologię (cena 30 zł), rak szyjki macicy przestałby być groźny! Dowodzą tego przykłady z krajów zachodnich – np. w USA i Holandii wyeliminowano zgony z powodu tego nowotworu. Od niedawna w Warszawie, Krakowie i Poznaniu można też zrobić test na wirusa HPV. Ginekolog pobiera materiał z szyjki macicy i na tej podstawie określa się typ wirusa.

Czerniak na celowniku
Kilka lat temu pojawiły się w mediach entuzjastyczne głosy na temat pierwszej polskiej szczepionki na czerniaka. Ten najgroźniejszy z nowotworów skóry zabija ok. 1800 osób rocznie. Duże nadzieje wiąże się z preparatem stworzonym przez prof. Andrzeja Mackiewicza z Kliniki Immunologii Nowotworów Akademii Medycznej w Poznaniu. Od chorego na czerniaka pobiera się komórki rakowe, modyfikuje się je genetycznie (by nie mogły nadal się rozwijać), a następnie wstrzykuje pacjentowi. Nazwa „szczepionka” używana jest jednak nieprecyzyjnie – nie chodzi tu o zapobieganie chorobie, a o nową metodę leczenia nowotworu.

Testy na pacjentach
Nowa terapia czerniaka przeszła już pierwszy etap badań klinicznych. Podano ją 300 pacjentom z różnym zaawansowaniem choroby. Niestety – skuteczność okazała się nie tak wysoka, jak przypuszczano. 60 proc. pacjentów zareagowało na leczenie, jednak tylko u 15 proc. z nich komórki nowotworu zostały zniszczone (chorzy muszą jednak przyjmować szczepionkę do końca życia). U 27 proc. z nich udało się tylko powstrzymać dalszy rozwój choroby. 40 proc. chorych w ogóle nie zareagowało na terapię.

Tak możesz ochronić się przed:
czerniakiem

1. Nie korzystaj z solarium częściej niż raz lub dwa razy na tydzień.
2. Nie opalaj się bez zabezpieczenia skóry kremem z filtrem.
3. Stosuj kremy przeciwsłoneczne przed kąpielą w morzu czy jeziorze.
4. Oglądaj skórę, zwłaszcza po każdym powrocie z wakacji. rakiem szyjki macicy
5. Raz w roku rób cytologię. Jeśli wynik jest dobry (I lub II grupa), możesz być spokojna.
6. Stosuj zasadę wierności jednemu partnerowi.
7. Jeśli zmieniasz partnerów seksualnych, pamiętaj o stosowaniu zabezpieczenia w postaci prezerwatywy.

Które nowotwory najgroźniejsze? (w procentach wszystkich zachorowań na raka)
Rak u kobiet
piersi - 21,3 %
jelito grube - 10,2 %
płuca - 7,7 %
trzon macicy - 6,7 %
szyjka macicy - 6,4 %
Rak u mężczyzn
płuca - 26,1 %
jelito grube - 11,1 %
prostata - 9,0 %
pęcherz - 6,6 %
żołądek - 5,9 %

Aleksandra Barcikowska
Jak wygląda czerniak? Zobacz zdjęcia!