Trzeba wybrać: umieramy czy żyjemy

Stworzyła Fundację „Akogo?”, która zajmuje się osobami w śpiączce. Doprowadziła do stworzenia Kliniki Budzik dla dzieci. Teraz organizuje taką samą dla dorosłych. Od 15 lat walczy o wybudzenie swojej córki Oli pozostającej w śpiączce. Ewa Błaszczyk w imieniu swojej fundacji odebrała w tym roku Honorową Nagrodę Anioła Medycyny.

Kiedy nie jest się skupionym tylko na sobie, można zrobić więcej. Tak to jakoś jest, że jak poszerzasz zakres działania, łatwiej coś naprawdę zmienić. Pomyślałam, że skoro na mnie trafiło, a jest taka dziura w systemie, to znaczy, że muszę się tym zająć. Przed 15 laty system opieki zdrowotnej nie oferował osobie w śpiączce ani jej rodzinie żadnych rozwiązań, nie było nic. Nie było Budzika.

Budzik dla dzieci jest. Ale nadal brakuje takiego miejsca dla dorosłych. Teraz właśnie je organizujemy w Olsztynie. Postawiliśmy na działania systemowe, które pozwolą rozwiązać problemy wszystkich, którzy kiedykolwiek mieliby się znaleźć w takiej sytuacji. Skupiamy się na programach eksperymentalnych.

Ściągamy do Polski osiągnięcia naukowe ze świata. Nie chcemy chorych wysyłać na operacje za granicę. Zależy nam, żeby nasi neurochirurdzy operowali w Polsce, więc jeżdżą się uczyć za granicę albo światowi lekarze przyjeżdżają uczyć do nas.

Przyjechali na nią m.in. naukowcy z Japonii, którzy robią stymulację tzw. tylnego sznura. To jakby stymulator pnia mózgu, który wszczepia się osobom w śpiączce, mającym jeszcze minimalną świadomość. To nadzieja dla tych pacjentów, którzy się nie wybudzili w Budziku, ale nadal można u nich stwierdzić, że są choć trochę świadomi. Kiedy nie ma już świadomości, nic już nie można zrobić, bo się nie ma do czego odwołać. Dopóki jest, choćby minimalna, można próbować. Japończycy robią to jako jedyni na świecie. Wykonali ponad dwieście takich operacji. Mają świetne wyniki. Ponad 60 proc. powrotów do komunikowania. Ale do leczenia tą metodą kwalifikują się jedynie pacjenci do 35. roku życia.

Już dokonujemy kwalifikacji pacjentów. Pierwsze trzy takie operacje przeprowadzą w Olsztynie prof. Isao Morita z Japonii z prof. Wojciechem Maksymowiczem. Czeka nas jeszcze komisja bioetyczna, opracowanie prawne i ostateczna kwalifikacja pacjentów. A potem już zespół prof. Maksymowicza będzie sam wykonywał operacje. Tylko musimy załatwić granty, bo to jest bardzo droga procedura.

Tak, dyrektor Lach prowadzi go świetnie. Dzieci się budzą. Już dwadzieścia troje udało się obudzić.

Jak zobaczyłam tłumy ludzi, którzy przed laty przyjechali na koncert dla Oli w Sali Kongresowej, byłam poruszona. Wyrwało mi się wtedy takie zdanie: „My to z Olą jakoś zwrócimy”. I to się właśnie dzieje. Działania związane ze stymulatorem pnia mózgu to sprawy nawet bliżej Oli niż Budzik dla dzieci. Do Budzika trafiają dzieci zaraz po urazie i są tam do roku, kiedy jest największa szansa na wybudzenie. A Ola już dawno jest poza tą szansą. I właśnie dla takich osób jak ona, które się nie wybudziły, sprowadzamy tę eksperymentalną procedurę.

Po człowieku od razu widać, czy coś go kręci. A pojedyncze „siłki” się dodają. Ktoś słabnie, wtedy drugi go podtrzyma albo zastąpi. Każdy ma jakieś falowania. Ale jak jest grupa, która idzie do wspólnego celu, konsekwentnie, to dojdzie.

Samemu niewiele można zrobić. Nie ma nas dużo, ale robimy swoje. Pracujemy niemal w takim samym składzie przez te wszystkie lata.

Jak każdy. Ale wiem, że to jest przejściowe i że z tego spadku energii nic nie wynika. Trzeba się podnieść. Czasem przeczekać, czasem przespać. Nie ma tu żadnego wyboru. Ola trwa, walczy. Ja też muszę.

Ale co z tego wynika? Ruina. Koniec. Śmierć. Trzeba sobie odpowiedzieć na pytanie: umieramy czy żyjemy. Cała filozofia.

Tak, i wydaje się, że to zaspokoi potrzeby. W klinice dla dzieci nie ma kolejki. Następuje naturalna wymiana, czyli tyle łóżek wystarcza. Choć dorosłych jest zawsze więcej, bo częściej biorą udział w wypadkach drogowych. Więcej w związku z tym się nie wybudza. Dla tych osób potrzebna jest tzw. długa stacja, czyli miejsca opieki już po tym pierwszym półtora roku od urazu, którym zajmuje się Budzik. Później potrzebna jest głównie pielęgnacja i trochę rehabilitacji.

To jest podstawowa potrzeba. Ten ktoś jest. Jak się go zostawi samego, to cierpi. Może zechcieć umrzeć. A obecnością, troską, kontaktem można go przywoływać. Można też próbować nowych metod terapii.

Ja myślę, że ta odpowiedź jest. Ten ktoś teraz więcej nie może. Ale są różne metody komunikacji. Na przykład to, że ktoś ma wolę walki.

To już sprawa ego. Możemy też opowiadać Bogu, jakie mamy plany, na pewno go to rozbawi. Ludzie reagują różnie. W obozach koncentracyjnych jedni się poddawali, inni grali dla wszystkich na skrzypcach czy opowiadali książki z pamięci. Nie możemy wiedzieć, jak się zachowamy, dopóki coś się nie stanie. Wyobraźnia jest tylko literacka.

Jest wiele aspektów nagród. Zawsze jest miło je dostawać. Z nagrody Anioła Medycyny cieszę się, że to akurat teraz – kiedy Budzik dla dorosłych ma ruszyć, kiedy przygotowujemy nasz program eksperymentalny. To pretekst, żeby o tym powiedzieć jeszcze większej liczbie osób. To jest ważne. Bo działać trzeba na wielu frontach.