"Zakaz" koszenia trawników sposobem na walkę z suszą. Nie wszystkim się to podoba

Takiej suszy, z jaką mamy do czynienia w tym roku, nie było od kilkudziesięciu lat. Wisła w wielu miejscach odsłania swoje dno, a na wysokości Warszawy jej głębokość sięga co najwyżej 50 cm. Ziemia wysycha, w lasach panuje najwyższy stopień zagrożenia pożarowego, a porządny deszcz nie padał od kilku tygodni. Suszę bardzo dotkliwie odczuwają miasta, gdzie więcej jest betonu niż roślin. A to właśnie one chronią ziemię przed wysuszeniem i zatrzymują wodę w glebie.

– Wystarczy spojrzeć na rośliny, by zobaczyć, że nie rosną bujnie, a z powodu suszy są w rozwoju kilka tygodni do tyłu względem poprzedniego roku. Obecnie koszenie jest zupełnie niepotrzebne i tylko szkodzi roślinom – mówi Agnieszka Nowak z Fundacji Łąka. Z takiego samego założenia wyszedł Zarząd Zieleni m.st. Warszawy, który podjął decyzję o wstrzymaniu koszenia traw.

– To wyraz świadomego zarządzania zielenią miejską z myślą o środowisku – szczególnie w kontekście zachodzących zmian klimatycznych – mówi Anna Stopińska, rzeczniczka prasowa Zarządu Zieleni. I tłumaczy, że w minionych latach pierwsze przycinanie trawników zazwyczaj odbywało się na początku maja, zaraz po przekwitnięciu mleczy. W tym roku trawy w warunkach wyjątkowo dotkliwej suszy wciąż są niskie, nawet mimo ciepłej zimy. Dlatego postanowienie o wykonaniu pierwszego koszenia zostanie rozpatrzone najwcześniej dopiero w połowie maja. Dalsze decyzje w tym zakresie uzależnione są przede wszystkim od wystąpienia opadów.

Zobacz także: SIŁACZKI – program Klaudii Stabach. Sezon 2 odc. 1. Historie inspirujących kobiet

Ekolodzy zachęcają, by podczas suszy przed koszeniem powstrzymali się też właściciele prywatnych ogródków, spółdzielnie mieszkaniowe, ale także administratorzy prywatnych budynków biurowych.

Mimo że zakazu koszenia nie ma, a władze stolicy jedynie zachęcają, by się z koszeniem wstrzymać, to sam pomysł nie wszystkim się podoba. Na jednym z forów internetowych rozgorzał spór o to, czy koszenie trawników przez właścicieli ogródków prywatnych jest wyrazem egoizmu, czy nie. Przeciwnicy koszenia argumentowali, że przydomowy ogródek zarośnięty na kilkanaście centymetrów trawą nie nadaje się do użytku – nie da się na nim postawić grilla ani leżaka, nie mówiąc już o przejechaniu po takim zielsku wózkiem dziecięcym.

Podobnego zdania jest pan Piotr, któremu nie podoba się, że zarząd jednej ze spółdzielni na warszawskim Ursynowie wstrzymał się z koszeniem trawników. – Po pierwsze taki trawnik zaraz zamieni się w pole minowe z psimi odchodami – argumentuje mężczyzna, który od 46 lat mieszka na Ursynowie. – Gdy trawa jest zbyt wysoka, właściciele czworonogów czują się zwolnieni z obowiązku sprzątania kup. Po drugie, brak koszenia to brak możliwości korzystania z terenów zielonych, bo gdzie rozłożyć koc? A przecież teraz, w dobie pandemii, gdy powinniśmy trzymać odstęp między sobą, mamy stłoczeni spacerować po wąskich alejkach?

Podobne zastrzeżenia do wstrzymania się z koszeniem trawników mają mieszkańcy willi położonych w podwarszawskim Powsinie. –Trawnik jest po to, by z niego korzystać, choć wiem, jak banalnie to brzmi – mówi pani Elżbieta, właścicielka bliźniaka. – Przypominam, że wodę, na której brak teraz cierpimy, zużywa w największej ilości przemysł, w tym elektrownie opalane węglem, a nie gospodarstwa domowe. Mój trawnik równiutko przystrzyżony, miękki jak puch, to moja duma i nie zmierzam z niego rezygnować.

Dlaczego łąki są dla mieszczuchów tak cenne?

– Zróżnicowany reżim koszenia sprzyja różnorodności biologicznej – tłumaczy Anna Stopińska. – Zauważmy na przykład, że na terenach gęsto zabudowanych, w których występuje deficyt wilgoci – czyli tak zwanych miejskich wyspach ciepła – rzadsze koszenie prowadzi do polepszenia warunków środowiskowych. Ponadto ograniczone koszenie, oprócz zatrzymania wody w glebie, sprawia, że wzrasta różnorodność biologiczna – pojawiają się, z uwagi na lepsze warunki bytowania, inne gatunki roślin i zwierząt, w tym owadów. Na rzadko koszonych trawnikach przyulicznych, czyli murawach złożonych zarówno z jedno i dwuliściennych roślin, obserwujemy zaś nowe ich gatunki, które są pożyteczne dla zapylaczy. Natomiast zbyt częste koszenie trawników może doprowadzić – zwłaszcza w warunkach suszy – do przesuszenia darni i wierzchniej warstwy gleby.

– Żywotność i stan roślin zależą od tego, jak zdrowa jest gleba, na której one rosną – dodaje Agnieszka Nowak. – Żeby ziemia nie wyjaławiała się, musi być zacieniona. Gleba nagrzewa się na słońcu do kilkudziesięciu stopni i wtedy organizmy glebowe giną. Zacienienie jej roślinnością, w tym trawą, pozwala obniżać jej temperaturę. Jeśli roślinność skosi się do gołej ziemi, a ta na skutek operowania słońca wyschnie tak, że zostanie tylko pył, będzie nam o wiele trudniej odtworzyć tam zielony ekosystem. Spieczona ziemia nie przepuszcza wody albo robi to bardzo wolno. Gdy po długiej suszy przychodzi deszcz, nie wsiąka on w ziemię. Trzeba zatem zadbać o to, by wierzchnia warstwa ziemi była na tyle nawilżona i spulchniona, by mogła wchłaniać wodę. W tym pomagają rośliny – osłaniają ziemię przed słońcem i pomagają jej utrzymać wilgoć.

Nad łąką trzeba popracować

Jak podkreśla Agnieszka Nowak z Fundacji Łąka, nie wystarczy zaniechać koszenia trawnika, by powstała na nim ukwiecona łąka. – Jeśli przez lata w ogródku przydomowym uprawiało się tylko trawnik, tępiąc przy tym wszystkie inne rośliny, to niekoszenie trawy nie spowoduje samo z siebie, że powstanie tam łąka – przekonuje ekolożka. – Ze sterylnego trawnika nieprędko stworzymy ekosystem korzystny dla owadów i innych zwierząt. Łąkę trzeba w takim wypadku stworzyć, siejąc różnorodne rośliny.

Decyzję o wstrzymaniu koszenia podjęto nie tylko w Warszawie. Na podobne kroki mające pomóc w walce z suszą zdecydowano się w wielu miastach, m.in. w Krakowie, Koninie czy Płocku.