Jej pierwsze objawy trudno rozpoznać. Tymczasem chorobę trzeba skutecznie leczyć, by nie dopuścić do groźnych powikłań!
W początkowej fazie cukrzyca może nie zostać rozpoznana, jej objawy bywają przez rodziców często mylone z innymi dolegliwościami. Tymczasem lekarze biją na alarm. Coraz więcej dzieci choruje na cukrzycę! *
1 *Czy cierpią na nią także niemowlęta? Cukrzyca charakteryzuje się podwyższonym poziomem cukru we krwi, a zaburzenia te wynikają z niedoboru lub całkowitego braku insuliny.* Chociaż cukrzyca może mieć początek już w wieku niemowlęcym, to jednak u tak małych dzieci rzadko ją się diagnozuje.* Zachorowania zdarzają się jednak już u maluszków powyżej pierwszego roku życia, a jeszcze częściej u trzy-, czterolatków i dzieci starszych.
2 Jakie objawy powinny wzbudzić niepokój rodziców? Dziecko zaczyna stale odczuwać pragnienie i więcej pije. Kończy pić jeden kubek napoju i niemal natychmiast domaga się następnego. Oddaje też znacznie więcej moczu i częściej niż zwykle. Jeśli jeszcze nosi pieluchy jednorazowe, mama zauważa, że stają się one bardzo „ciężkie”. Dziecko jest mniej aktywne, pokłada się. Czasem w kącikach ust pojawiają mu się zajady. Ten stan bywa mylony z infekcją, wtedy maluch dostaje antybiotyk, który oczywiście mu nie pomaga. Nadal źle się czuje, wymiotuje. W bardzo ciężkim stanie w końcu zazwyczaj trafia do szpitala. Nierozpoznana cukrzyca może niestety doprowadzić do śpiączki.
3 Jaka jest przyczyna tej choroby? Dzieci najczęściej chorują na tzw. cukrzycę typu I, insulinozależną.* To choroba autoimmunologiczna, która polega na błędzie układu odpornościowego dziecka.* Trzustka normalnie zawiera komórki beta, które produkują insulinę. Błąd układu immunologicznego polega na tym, że w pewnym momencie zaczyna on je traktować jak wroga i niszczyć. Komórki beta giną i nie jest możliwa produkcja insuliny.
4 Do czego nam potrzebna insulina? To hormon odpowiedzialny za utrzymanie prawidłowego poziomu cukru we krwi. Pełni też kluczową rolę w wytwarzaniu energii, bierze udział w przemianach białek, węglowodanów i tłuszczów. Znaczny niedobór lub brak insuliny może nawet zagrażać życiu. Do mięśni i wszystkich komórek ciała nie są bowiem transportowane substancje odżywcze.
5 Czy cukrzycy u dziecka można zapobiec, np. w odpowiedni sposób je odżywiając?Cukrzycy typu I, na którą najczęściej chorują dzieci – nie. Nie ma ona nic wspólnego ze stylem życia, odżywianiem się. Nie wiąże się z tym, czy maluch jest otyły, czy szczupły, czy je dużo słodyczy.
Nie wiemy, dlaczego w pewnym momencie układ immunologiczny malca zaczyna nieprawidłowo działać. W tej chwili mówi się o tym, że być może jest to spowodowane jakąś wcześniejszą infekcją wirusową. Jednak to tylko hipotezy.
Można jedynie zapobiegać cukrzycy typu II. Na jej pojawienie się rzeczywiście może wpływać otyłość, sposób odżywiania się i styl życia. Ale ona dotyczy raczej osób dorosłych, zwłaszcza z obciążeniem dziedzicznym.
6 Jak diagnozuje się cukrzycę? Bardzo prosto: wystarczy zrobić badania moczu i krwi dziecka. Obecność cukru w moczu i podwyższenie poziomu glukozy we krwi może świadczyć o cukrzycy. Jeśli lekarz ją podejrzewa, skieruje dziecko do szpitala.
7 Co muszą zrobić rodzice, jeśli u dziecka stwierdzono chorobę? Przez około dwa tygodnie maluch będzie musiał pozostać w szpitalu. To konieczne, gdyż na początku trzeba go dokładnie zbadać, sprawdzić, ile insuliny będzie dodatkowo potrzebować. Rodzice uczą się, jak mierzyć mu poziom cukru we krwi, w jaki sposób podawać insulinę, jak odpowiednio planować posiłki. To wszystko jest bardzo ważne.Zaniedbania mogą spowodować niedocukrzenie, utratę przytomności.
8 Czy cukrzycę można wyleczyć? Nie, ale jeśli rodzice, a potem dziecko, skrupulatnie przestrzegają zaleceń, można z nią żyć, nie mając powikłań. Pociecha będzie normalnie chodzić do szkoły, na studia, pracować. Oczywiście wiele musi się zmienić.
Rodzice często mówią wręcz, że z chwilą postawienia diagnozy rozpoczynają jakby inne życie. Dziecko 3–5 razy na dobę dostaje przed posiłkiem zastrzyki. Musi zjeść tyle, ile to jest konieczne, by poziom cukru we krwi był odpowiedni. Kilka razy w ciągu dnia trzeba mu mierzyć zawartość cukru we krwi. To wszystko jest konieczne, ponieważ źle leczona cukrzyca po wielu latach prowadzi do poważnych powikłań, m.in. do problemów z nerkami, a nawet do utraty wzroku. *
9 *Co to jest pompa insulinowa? To urządzenie jest bardzo pomocne dla cukrzyków. Znacznie ułatwia im życie. Dzięki niej dawkowanie insuliny można bardzo dokładnie zaprogramować i kontrolować. Chore dziecko nie musi być kłute kilka razy dziennie, by podać mu insulinę, jak to jest normalnie; wystarczy tylko jedno ukłucie raz na trzy dni.Komputer dyktuje tempo podania insuliny, a w porze jedzenia zaprogramo-
wana odpowiednio pompa sama podaje insulinę. Na pewno dzięki temu leczenie maluchów jest łatwiejsze i bezpieczniejsze. Jednak nie zwalnia to dziecka i rodziców z kontrolowania poziomu cukru i stosowania zdrowej diety.
10 Czy pompę może mieć każde dziecko? Mogłoby, gdyby nie trudności finansowe. Jej koszt to około 12 tysięcy złotych i nie refunduje go Narodowy Fundusz Zdrowia. Dodatkowo jeszcze dochodzi miesięczny koszt utrzymania pompy: około 600 zł (tylko niektóre oddziały NFZ za to płacą). Na szczęście w zakupie pomp dla dzieci pomaga wiele fundacji, m.in. Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy. Lekarze walczą o to, by każde dziecko mogło korzystać z nich nieodpłatnie i by finansował to Narodowy Fundusz Zdrowia.
Katarzyna Pinkosz
Konsultacja: dr Ewa Pańkowska, Poradnia Diabetologiczna Szpitala Dziecięcego AM w Warszawie
