*Liczba alergików podwaja się co 10 lat – alarmują naukowcy. Zgodnie z ich przewidywaniami, wkrótce więcej będzie osób uczulonych niż zdrowych! Najbardziej na alergię narażone są dzieci – najwrażliwsze na zanieczyszczenia środowiska, dym tytoniowy, chemikalia. Na szczęście można ją coraz skuteczniej leczyć. Szybkie rozpoznanie *To, czy dziecko będzie alergikiem, da się stwierdzić już w momencie urodzenia – na podstawie badań z krwi pępowinowej. Podwyższony poziom immunoglobuliny typu E może świadczyć o skłonności do uczulenia. Tego typu badanie jest jednak wykonywane niezwykle rzadko i tylko w specjalistycznych klinikach. Alergię najczęściej podejrzewa się na podstawie objawów. *U niemowlęcia są to zazwyczaj problemy ze skórą, przedłużające się kolki i kłopoty z trawieniem, sapka. U starszego dziecka – nawracające infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych, kaszel, częste katary. *Gdy pediatra podejrzewa, że przyczyną problemów malca jest alergia, zaleci przeprowadzenie dokładniejszych badań (patrz
ramka na stronie obok). Tak naprawdę odgrywają one jednak tylko pomocniczą rolę. To nie ich wyniki są najważniejsze, lecz objawy. I właśnie je trzeba leczyć.
Jak pozbyć się alergenów *To najłatwiejsze w przypadku alergii pokarmowej. Jeśli dziecko jest np. uczulone na białko mleka krowiego, nie podawaj mu nabiału; gdy ma alergię na jajko, nie może jeść produktów z dodatkiem białka lub żółtka.
*Gorzej z alergenami wziewnymi, takimi jak roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt, pleśnie. Jeśli maluszek jest na nie uczulony, trzeba również starać się usunąć je z jego otoczenia. Jednak nie jest to do końca możliwe. Ani w domu nie uda się utrzymać sterylnej czystości, ani tym bardziej nie da się zrobić tak, by maluszek w ogóle nie wychodził na dwór przez cały czas, gdy pylą rośliny. Skutecznie pomóc mu mogą tylko najnowocześniejsze metody leczenia lub szczepionki odczulające.
Bezpieczne leki *Nie ma jednego lekarstwa „na alergię”. Tak jak różne są objawy tej choroby, tak różne są też środki, które mogą pomóc dziecku. Dlatego dla każdego maluszka alergolog dobiera zestaw leków.
Zwykle dziecko dostaje tzw. środki antyhistaminowe. Histamina to substancja, która pojawia się w organizmie w miejscu ogniska zapalnego, np. po wtargnięciu wirusa, bakterii, a w przypadku osoby uczulonej – alergenu. Leki podawane maluszkowi „blokują” histaminę i w ten sposób likwidują objawy alergii. Najstarsze lekarstwa z tej grupy (np. Diphergan, Ketotifen), bardzo skuteczne w leczeniu niektórych objawów alergii, miały jednak sporo skutków ubocznych. Działały bowiem na układ nerwowy dziecka, powodując senność. *Leki nowej generacji – loratadyna, cetyryzyna, czyli np. Zyrtec, Aleric, Cet-Alergin – rzadko powodują objawy uboczne. Są jednak już obecnie w Polsce leki najnowocześniejsze – to tak zwane pochodne cetyryzyny i loratadyny. Hamują one reakcję alergiczną, ale jednocześnie w żaden sposób nie wpływają na ośrodkowy układ nerwowy maluszka. To bardzo ważne. W przypadku alergii lekarstwa trzeba przyjmować długo, a długotrwała senność mogłaby powodować nawet spowolnienie rozwoju dziecka.
* Skuteczne odczulanie*
To najlepsza i, jak na razie, jedyna metoda leczenia alergii, a nie tylko jej objawów. Można odczulać dziecko sezonowo (to znaczy np. przed sezonem kwitnienia uczulającej rośliny) lub przez cały rok. Ostatnio polecany jest właśnie ten drugi sposób.
Odczulanie polega na podawaniu dziecku szczepionki z alergenów, początkowo w małej ilości, potem w coraz większej, aby organizm przyzwyczaił się do nich. Szczepionki są w zastrzykach lub doustne. Alergolodzy polecają podawanie dziecku zastrzyków, ponieważ są bardziej skuteczne, a dawki alergenów – mniejsze niż w preparatach doustnych. Początkowo dziecko musi dostawać zastrzyk co dwa tygodnie, potem nieco rzadziej. Odczulanie można zaczynać dopiero u pięcio-, sześciolatków, wcześniej nie przyniesie efektów. Najskuteczniejsze jest przy uczuleniu na jad zwierząt (np. os, pszczół) oraz pyłki roślin.
Pojawiły się również szczepionki doustne, ale większość lekarzy uważa, że są one znacznie mniej skuteczne i nawet mniej bezpieczne niż podawane w zastrzyku.
Odczulanie trwa długo: 3–5 lat. Ale jak na razie to najskuteczniejszy sposób wyleczenia dziecka z alergii. Nawet na całe życie.
* Jaka będzie przyszłość Na całym świecie pracuje się nad doskonalszymi metodami leczenia alergii. Być może w przyszłości uda się ją całkowicie pokonać!
- *Nowe testy. W fazie badań jest obecnie nowy rodzaj testów diagnostycznych. Mają one sprawdzać, na jaki fragment danego alergenu (tzw. epitop) dziecko jest uczulone. Dzięki nim skuteczniejsze będzie odczulanie.
- Szczepionki. Trwają próby stworzenia tak zwanych szczepionek kombinowanych, odczulających jednocześnie kilka alergenów. Szczepionki można będzie podawać rzadziej, a ich skuteczność ma być większa.
- Terapia genowa. To naprawdę szansa na wyleczenie astmy i alergii. Najpierw trzeba jednak odnaleźć wszystkie geny odpowiedzialne za reakcję alergiczną, a potem nauczyć się je „eliminować”.
Katarzyna Pinkosz
Konsultacja: dr n. med. Irena Wojciechowska, pediatra alergolog, Klinika Alergologii i Pneumonologii Akademii Medycznej
