Hortensje (Hydrangea) to rodzaj niewysokich krzewów z rodziny hortensjowatych (Hydrangeaceae). W Azji, od południowo-wschodnich Chin po Japonię i Sachalin, z dużym powodzeniem uprawiane są już od kilku tysięcy lat.
Wysokość krzewów hortensji zależy od odmiany i warunków, w jakich rosną. Pędy przeważnie mają 1-2 m wysokości. Jedynie pędy hortensji pnącej dorastają do 25 m.
Liście hortensji też są zróżnicowane: mogą mieć 5-15 cm długości, eliptyczne, na końcach zaokrąglone lub spiczaste, o ząbkowanym brzegu, z meszkiem, w różnych odcieniach zieleni. Krzewy kwitną od czerwca do września. Na pędach tegorocznych lub zeszłorocznych pojawiają się dwa rodzaje kwiatów: kwiaty płodne (drobne i niepozorne) oraz kwiaty płonne (znacznie większe, o owalnych płatkach). Kwiaty zebrane są w kuliste lub stożkowate kwiatostany o barwie białej, żółtej, różowej, czerwonej lub niebieskawej.
Zabarwienie kwiatostanów zależy od odczynu podłoża, w którym uprawiamy rośliny. Dotyczy tylko kwiatów o barwie innej niż biała i czerwona. Na glebach bardziej zasadowych kwiaty będą bardziej różowe bądź czerwone. Aby uzyskać ten kolor kwiatów możemy zastosować nawozy zasadowe, zawierające wapń lub magnez. Należy jednak uważać, aby nie podnieść pH gleby powyżej 6,2.
Aby uzyskać niebieską barwę kwiatów, musimy zakwasić glebę kwaśnym torfem lub preparatem zakwaszającym (siarczanem amonu, siarczanem potasu, roztworem ałunu potasowego lub siarczanu glinu). Barwa będzie intensywniejsza, jeśli proces zakwaszania rozpoczniemy wcześniej i obniżymy pH podłoża od 5,5 do 4,5. Możemy również wyściółkować podłoże wokół krzewu torfem wysokim lub kompostem korowym.
Cięcie krzewów wiosną należy ograniczyć do usunięcia zeszłorocznych kwiatostanów i martwych pędów hortensji ogrodowych. Należy uważać, aby nie wyciąć zeszłorocznych pędów z pąkami kwiatowymi. Hortensje krzewiaste, bukietowe i inne kwitnące na nowych pędach tegorocznych możemy ciąć w marcu - kwietniu nad 4-5 pąkiem liściowym.
Hortensje nie są roślinami zbyt wymagającymi. Lubią stanowiska osłonięte od wiatru, jasne - słoneczne lub lekko ocienione. W półcieniu i cieniu kwitną mniej obficie, kwiaty są drobniejsze, a pędy dłuższe, pokładające się. Między roślinami powinniśmy zachować odstęp ok. 1-1,5 m.
Nazwa łacińska hortensji oznacza „wodny krzew”, gdyż do prawidłowego wzrostu potrzebuje dużo wody. Chwilowy brak wody może doprowadzić do lekkiego zwiędnięcia liści, ale po podlaniu roślina wraca do formy. Więcej wody potrzebują hortensje o dużych liściach - ogrodowa, piłkowana i krzewiasta.
Hortensje nawozimy systematycznie, co dwa tygodnie, nawozami zakwaszającymi glebę. Zasilanie należy zakończyć na początku sierpnia. Roślina słabiej rośnie i nie zawiązuje pąków kwiatowych, gdy brak jej azotu, fosforu, magnezu i żelaza.
Najlepszym podłożem dla hortensji jest gleba żyzna, próchnicza z dodatkiem torfu. Źle rosną w glebie suchej i piaszczystej oraz gliniastej i ciężkiej. Podłoże powinno być kwaśne, o pH od 4,5 do 5,5 i wilgotne.
Rośliny można rozmnożyć przez sadzonki zielne. W czerwcu ścinamy pędy boczne lub odziomkowe. Sadzonki tworzy się z uciętych pędów, z których odrzuca się odcinek szczytowy (ok.10 cm), a resztę tnie się na kawałki o 2 parach liści. Dolną parę liści usuwamy, a koniec sadzonki zanurzamy w ukorzeniaczu do roślin liściastych. W pojemniku o wysokości około 10 cm z kwaśnym podłożem umieszczamy sadzonkę tak, aby pod ziemią znalazły się miejsca po usuniętych liściach. Pojemnik z sadzonkami umieszczamy w miejscu ciepłym (18-20°C) i jasnym, ale nie bezpośrednio nasłonecznionym. Sadzonki i podłoże delikatnie zraszamy i przykrywamy przeźroczystym pojemnikiem. Po ukorzenieniu przesadzamy roślinki do doniczek.
Sadzonki można ukorzeniać również w sierpniu i we wrześniu - wtedy trzeba przezimować roślinki w chłodnym i jasnym pomieszczeniu. Na grządki można je posadzić dopiero wiosną następnego roku. Ten sposób rozmnażania hortensji jest zalecany w przypadku wszelkich odmian wielkokwiatowych. * Gatunki uprawiane w Polsce:*
* hortensja krzewiasta* - h. drzewiasta (Hydrangea arborescens) - tworzy wielkie, kuliste kwiatostany
* hortensja bukietowa* - h. wiechowata (Hydrangea paniculata) - szczególnie polecana jest odmiana wielkokwiatowa "Grandiflora".
hortensja ogrodowa- h. wielkolistna (Hydrangea macrophylla) - należy do roślin kwitnących na zeszłorocznych pędach.
hortensja pnąca (Hydrangea petiolaris) - o długich pędach, dochodzących do 25 m i drobnych, półkulistych, białych kwiatostanach
Inne gatunki
hortensja dębolistna (Hydrangea quercifolia) - liście zbliżone kształtem do liści dębu
* hortensja kosmata- h. szorstkolistna (Hydrangea aspera) - o lancetowatych, 20cm liściach, płaskich, wielkich kwiatostanach (do 25 cm srednicy), kwitnie sierpień wrzesień. Podatna na przemarzanie.
Jej odmianą jest hortensja Sargenta (Hydrangea sargentiana) często mylnie traktowana jako osoby gatunek. Rośnie wolno. Jest odporna na mróz, ale zaszkodzić jej mogą późnowiosenne przymrozki. Wysokość krzewu do 2,5 m, liście.
* hortensja miękkowłosa(Hydrangea heteromalla) - rośnie w Himalajach, w Tybecie i w północno-wschodniej części Chin
hortensja piłkowana (Hydrangea serrata) - brzeg liści silnie ząbkowany
Hortensje można sadzić grupowo, wzdłuż ścieżki, koło tarasu lub w pobliżu ławki czy altany. Kwiaty hortensji po zasuszeniu można wykorzystać do suchych bukietów.
Gdy mamy problemy :
brak kwitnienia :
- przemarzanie wierzchołków lub całych pędów z zawiązanymi już pąkami kwiatowymi gatunków kwitnących na pędach zeszłorocznych - należy zabezpieczyć przed przemarznięciem zimowym podsypując korą, torfem lub liśćmi na wysokość 20-30 cm oraz okryć rośliny papierem, kartonem lub włókniną - nie należy stosować plastikowej folii; - nieprawidłowe cięcie - wycięcie wiosną zeszłorocznych pędów z pąkami kwiatowymi;
- niedobór azotu, fosforu, magnezu i żelaza - należy nawieźć rośliny;
- zbyt ocienione stanowisko - należy zapewnić więcej światła.
liście stają się jasne, żółtawe, z czasem zasychają i opadają:
- chloroza liści - zbyt wysokie pH podłoża (powyżej 6,2) - należy zakwasić glebę;
- zbyt gorąco, za sucho - należy regularnie podlewać roślinę;
- za dużo światła - należy zapewnić roślinie więcej cienia;
- przędziorek chmielowiec - od maja do sierpnia żeruje na dolnej stronie liści, tworzy delikatną pajęczynkę - jesienią trzeba dokładnie wygrabić liście spod krzewów, latem należy opryskać rośliny preparatem przędziorkobójczym, np. Talstar 100 EC.
roślina słabiej rośnie, liście i kwiaty zniekształcone, liście pokryte czarnym nalotem, lepkie: - mszyce - od maja do połowy czerwca na wierzchołkach pędów oraz pąkach kwiatowych, wysysają soki z roślin - należy ścinanie wierzchołków pędów i liści, porażone krzewy należy opryskać jednym z preparatów: Fastac 100 EC (0,015%), Confidor 200 SL (0,04%), Mospilan 20 SP (0,02%) lub preparatami na mszyce.
- okrągłe, brązowe plamy, otoczone czerwonawą obwódką na liściach, zasychają i wykruszają się, a chore liście zamierają i opadają - grzyby z rodzaju Ascochyta, Cercospora, Phyllosticta lub Septoria, zarodniki grzyba przenoszone są na inne rośliny przez krople rozpryskującej się wody w czasie deszczu lub podlewania roślin - należy usuwać i palić chore liście, rośliny można spryskać jednym z preparatów - Bravo 500 SC (0,2%),` Sarfun 500 SC (0,1%) lub Topsin M 70 WP (0,1%), Biosept 33 SL (0,05%) lub Bioczos BR.
