Gwiazda betlejemska, poinsecja, wilczomlecz piękny - to nazwy tej samej rośliny. W wielu krajach świata, między innymi u nas, wykorzystywana jest do dekoracji mieszkań w okresie Bożego Narodzenia.
Do rodzaju Euphorbia należy ponad tysiąc gatunków roślin różnego typu: drzewa, krzewy, byliny, jednoroczne, a nawet sukulenty. Wszystkie te wilczomlecze zawierają, uważany za trujący, sok mleczny (lateks), wypływający z łodygi po jej uszkodzeniu.
Poinsecja pochodzi z Meksyku, gdzie odkryta została w połowie XIX w., a w Europie była sprzedawana jako kwiat cięty. W naturalnych warunkach jest krzewem, wyrastającym do 5 m wysokości. Ze względu na wymagania - wysoka temperatura i wilgotność - do połowy XX w. była uważana za roślinę bardzo trudną w uprawie, przeznaczoną „dla specjalistów”. W drugiej połowie XX w. w Kalifornii (USA) wyhodowano roślinę przystosowaną do warunków domowej uprawy, dzięki temu możemy teraz dłużej podziwiać jej wdzięk.
Jest to roślina długowieczna, rosnąca na prostej łodydze, z której wyrastają na długich ogonkach duże, owalno-spiczaste lub lancetowate zielone liście. Na szczycie pędów liście przykwiatowe, okalające drobne, niepozorne, bezwonne kwiatostany, przebarwiają się na czerwono, różowo, łososiowo lub kremowo, tworząc barwną rozetę. Właśnie one zawierają najwięcej szkodliwych dla zdrowia substancji. Poinsecje doniczkowe różnią się między sobą wielkością - od form małych, o jednym pędzie, do wielopędowych, o 20-30 barwnych rozetach przykwiatków. Osiągają wysokość ok. 50 cm. Rośliny kupione w czasie kwitnienia nie rosną w danym sezonie. Przed kolejnym kwitnieniem silnie przyrastają (30-45 cm) do wytworzenia kolejnych szczytowych przykwiatków.
Kwitnie nawet przez 3 miesiące, od późnej jesieni do końca zimy, a czasem do wczesnej wiosny. Kolorowe przykwiatki wybarwią się, gdy przez 8 tygodni przed kwitnieniem mają ograniczoną ilość światła (max. do 8-10h/dobę). Można, a nawet należy, zakrywać roślinę ciemnym, kartonowym pudełkiem lub nieprzezroczystym kapturkiem. Później wymaga miejsca oświetlonego rozproszonym światłem.
Najodpowiedniejszą temperaturą otoczenia jest 15-20ºC. Aby poinsecja zachowała dłużej swój dekoracyjny wygląd, przenosimy ją do chłodniejszego pomieszczenia. Temperatura nie powinna być jednak niższa niż 10ºC, a poniżej 0ºC roślina zginie. Nie lubi przeciągów i spalin gazowych. Żeby zapewnić odpowiednią wilgotność powietrza można postawić doniczkę na podstawce z kamykami lub żwirem, aby dno nie stykało się z wodą. Codziennie zraszamy zielone liście - nie należy moczyć przykwiatków. Nie stosujemy nabłyszczaczy.
Podlewamy „z góry” letnią wodą - obficie w czasie wzrostu i kwitnienia i nie pozwalamy ziemi przeschnąć. W tym czasie dodajemy do wody, raz na 2 tygodnie, płynny nawóz. Po przekwitnięciu - późną wiosną lub wczesnym latem - przycinamy wierzchołki pędów, żeby roślinę rozkrzewić. Wierzchołki możemy wykorzystać jako nowe sadzonki (trzeba je ukorzenić w małych, siatkowych doniczkach, w temp. 21ºC - najlepiej w mnożarce). Później umożliwiamy roślinie przez 4-6 tygodni przejście okresu spoczynku - wtedy „oszczędnie” podlewamy raz na tydzień. Przesadzamy do nowego podłoża (żyznego, ale lekkiego i przepuszczalnego, z dodatkiem piasku, nie zawierającego gliny - doskonale nadaje się ziemia do uprawy chryzantem) i znów podlewamy obficiej. Jeśli kupiliśmy roślinę z maleńką, siatkową doniczką, nie zdejmujemy jej i traktujemy całość jako bryłę korzeniową. Ziemi nie ugniatamy.
Gdy roślina choruje:
- Liście żółkną, zwijają się i spadają - zbyt gorąco, sucho i za ciemno. Trzeba podlewać i zraszać systematycznie, zasilić roślinę nawozem i przestawić w jaśniejsze miejsce.
- Liście kurczą się i podsychają - spaliny gazowe. Trzeba przenieść roślinę do pomieszczenia o czystym powietrzu.
- Cała roślina wiotczeje, liście zwisają - przeciągi. Trzeba roślinę przenieść w miejsce osłonięte.
- Liście zniekształcone i lepkie, z zielonymi owadami - mszyce. Trzeba opryskać pyretrum lub preparatem insektobójczym.
- Na liściach srebrzyste, marmurkowe plamy - choroba wirusowa. Należy usunąć i zniszczyć roślinę, żeby nie zarażała innych okazów. Poinsecja jest rośliną łatwą do utrzymania przez kilka miesięcy, ale trudną do uprawy wieloletniej. Najlepiej co roku odmładzać roślinę z sadzonek wierzchołkowych i cieszyć się pięknem młodych okazów.
