Młodzieńczy kryzys tożsamości

Przemianom fizycznym w okresie dorastania odpowiadają procesy w życiu umysłowym, uczuciowym i społecznym. Doskonalą się procesy myślenia: pogłębia się zdolność analizy i syntezy, rozwija się myślenie abstrakcyjne i logiczno-dedukcyjne. Przeżycia uczuciowe są niezwykle żywe i intensywne.

ŹLI UCZNIOWIE?

CZEGO SIĘ BOJĄ NASTOLATKI?

DEPRESJA NASTOLATKÓW

"Oscylują między nastrojami krańcowymi i wywołują wiele trudności emocjonalnych. W tym czasie kształtują się też tzw. uczucia wyższe – społeczne, moralne, estetyczne. Dzięki rozwojowi sfery umysłowej i emocjonalnej ważna i bliska młodzieży staje się dziedzina etyki i moralności. Żywy oddźwięk budzą w niej rozważania na temat kryteriów dobra i zła, zwiększa się wrażliwość na różne formy niesprawiedliwości, zwłaszcza jeśli dotyczą młodych osobiście. Wielu badaczy zwraca uwagę na fakt, że znamiennym rysem tego okresu jest pojawienie się problemu wartości.” (Piotr Szczukiewicz, 2001 r.).

Te przemiany w życiu psychicznym rozpoczynają się w okresie dojrzewania, ale w wielu sferach trwają przez całą młodość. Tym samym wewnętrzna równowaga zostaje zachwiana, pojawiają się sprzeczności i trudności w konfrontacji ze światem dorosłych. W ten sposób tworzy się nowa, dorosła tożsamość, polegająca na odrzuceniu tożsamości dziecięcej i zastąpieniu jej nowymi strukturami. Młody człowiek szuka własnej, indywidualnej i niepowtarzalnej drogi życiowej – i nie chodzi tu tylko o drogę kariery zawodowej, czy pełnienie ról społecznych w rodzinie, lecz także o poszukiwanie wartości uniwersalnych, wprowadzających ład w ludzkie życie. W tym czasie najsilniej przemawiają do młodych ludzi różne ideologie. W pozytywnym znaczeniu tego słowa ideologia to pewien spójny zbiór wartościujących idei, stanowiący element światopoglądu. Ideologie pomagają znaleźć sposób na wartościowe życie i określić własną tożsamość, a zaangażowanie się w ideologiczne działania pozwala pozytywnie spożytkować młodzieńczą energię i zapał. To
zaangażowanie może mieć jednak różne poziomy. Ideologie i przynależność do grupy

„Niekiedy owe ideologie będą miały bardzo prosty charakter, np. ideologia punków czy skinheadów, innym razem mogą wyrażać pełną głębię filozoficznych o religijnych poszukiwań. Słabość ideową społeczeństw odbijają właśnie uproszczone ideologie młodzieży. Tam, gdzie zbudowane są one tylko wokół muzyki, jakiej słucha dana grupa albo kilku haseł , które próbuje się zastosować do wszelkich życiowych sytuacji (np. „luz”, „tolerancja”, „bycie sobą”) – możemy martwić się, że jako dorośli nie zadbaliśmy o pokoleniową transmisję wartości” (Piotr Szczukiewicz,2001 r.).

Sposoby przechodzenia młodzieńczego kryzysu tożsamości mogą być bardzo różne u różnych osób i tak samo wielorakie mogą być sposoby rozwiązywania tego kryzysu. Czasami kryzys ten jest ledwo zarysowany, a czasami bardzo poważny i widoczny. W trakcie krytycznego procesu przemiany tożsamości niektórzy młodzi ludzie mogą prezentować objawy nerwicowe, zachowania przestępcze, a nawet symptomy psychotyczne. Inni zaś będą próbowali przezwyciężyć go angażując się w ruchy społeczne, religijne, polityczne czy artystyczne. Sposób, w jaki pokonywany i rozwiązywany będzie kryzys tożsamości zależy w dużej mierze od środowiska społecznego i rodzinnego danej osoby, a także od jej poziomu inteligencji, ambicji i horyzontów myślowych.

Jednak niezależnie od tego, czy młody człowiek rozwiązuje swój kryzys tożsamości prezentując zachowania przestępcze, czy angażując się w ruch religijny o dużej głębi filozoficznej – należy pamiętać, że młodzieńczy kryzys tożsamości to zjawisko normalne, tak jak normalne są wszystkie poprzednie fazy rozwojowe. Nie wynika z jakichś dysfunkcji, lecz mogą nałożyć się na niego dodatkowo zjawiska patologiczne czy sytuacje urazowe, co sprawi, że będzie on szczególnie ostry i gwałtowny. Niewłaściwe zaś rozwiązanie tego kryzysu może prowadzić do przyjęcia tożsamości negatywnej, a więc opozycyjnej do norm moralno-społecznych obowiązujących w danej kulturze.

Proces kształtowania tożsamości człowieka nie kończy się wraz z okresem dojrzewania. Wtedy występuje tylko jego apogeum, punkt kulminacyjny. Osiągnięta w fazie dojrzewania siła własnego JA i poczucie tożsamości będą jeszcze wielokrotnie wystawiane na próbę w dalszym życiu, kiedy przed człowiekiem stają nowe zadania, wyzwania i sytuacje. Jeśli jednak młodzieńczy kryzys tożsamości został pozytywnie rozwiązany w okresie dorastania, to jest duża szansa na to, że człowiek dorosły wyjdzie z tych prób zwycięsko. Lidia Irla