"Notorycznie się nie wysypiałam". Po dwóch latach odkryła przyczynę

- Przez ostatni rok budziłam się rano z bólem brzucha, wracałam bez siły i energii, byłam obojętna i apatyczna. To wpłynęło na całe moje życie - mówi Monika, która cierpi na syndrom wypalenia zawodowego. Naukowcy z UJ stworzyli narzędzie do walki z tym niebezpiecznym zjawiskiem.

- Zaczęło się od ścisku w żołądku każdego poranka. Z każdym dniem ból zaczynał być tak silny, że budził mnie na długo przed rozpoczęciem pracy. W efekcie notorycznie się nie wysypiałam - mówi w rozmowie z WP Kobieta Monika, u której zdiagnozowano zespół wypalenia zawodowego.

Naukowcy z Uniwersytetu Jagiellońskiego zaprezentowali innowacyjne rozwiązanie do walki z tym problemem. Platforma StrongUJ powstała w wyniku trwających kilka lat badań. Pozwala na wstępną ocenę ryzyka wypalenia, zawiera materiały i ćwiczenia mające na celu samodzielną pracę nad poprawą dobrostanu, a także umożliwia bezpośredni kontakt ze specjalistami.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

- Budynek, w którym pracowałam, mieścił się w centrum miasta. Niedaleko było sporo kawiarni, barów, dyskotek. Nigdy jednak nie umawiałam się w tym miejscu. Samo przejście tą ulicą sprawiało, że moje mięśnie zaczynały się napinać i oblewał mnie zimny pot. Gdy w któryś weekend musiałam pokonać podobną trasę do tej, która prowadzi mnie do mojej pracy, czułam ten charakterystyczny lęk i niepokój. Co więcej, napięcie wywoływał we mnie sam zapach miejsca, w którym mieściła się moja praca. Do teraz pamiętam tę charakterystyczną woń, którą czułam po przekroczeniu progu - opowiada.

Monika przepracowała tam dwa lata. Przez pierwsze trzy miesiące wszystko wydawało się w porządku. Dostała dobrze płatną posadę w dużej, międzynarodowej korporacji. W pracy używała trzech języków obcych, miała za zadanie kontaktować się z klientami i przedstawiać im nowe oferty. - Żaden nachalny marketing czy dzwonienie do przypadkowych osób - dodaje, przyznając, że było to dla niej ważne przed podjęciem decyzji o przyjęciu pracy.

Czytaj także: Po urlopie wylądowała w gabinecie. Diagnoza dała jej do myślenia

Mijały miesiące, a ona czuła się coraz gorzej. Pracy było coraz więcej, targety coraz wyższe, kilka osób odeszło z pracy, więc ona musiała tymczasowo przejąć ich obowiązki. Do tego atmosfera była grobowa. Menadżerowie dostali informację "z góry", że firma nie osiągnęła zakładanych celów finansowych i wprowadzili "zaostrzone metody kontroli".

- Doszło do tego, że musiałam wykonywać 120-150 telefonów tygodniowo. Klienci pochodzili z różnych krajów, więc co chwilę przestawiałam się na inny język. Każde z połączeń musiało trwać co najmniej siedem minut. Zdarzali się też tacy, którzy narzekali na mój akcent, chcieli rozmawiać z kimś, kto jest native speakerem, a nie "dziewczyną z Europy Wschodniej".

Wszystkie połączenia były nagrywane i systematycznie odsłuchiwane przez menadżerów. - Co chwila wytykali nam błędy, np. że użyłam złego sformułowania.

Mechanizmów kontroli było dużo więcej. - W pracy mieliśmy zakaz używania telefonów. Mogliśmy zrobić to jedynie raz podczas 15-minutowej przerwy i to jedynie w kuchni lub na tarasie. Kierownik stwierdził, że wyjątkiem może być jedynie sytuacja, w której ktoś z naszych bliskich zmarł lub nagle zachorował. Gdy kolega odebrał telefon, usłyszał: "Czy twojej żonie lub dzieciom stało się coś poważnego? Bo jak nie, to nie widzę powodu, dla którego wyciągnąłeś komórkę".

Monika wytrzymała w firmie dwa lata. - Dopiero będąc na skraju wytrzymania, udałam się do psychologa. Diagnoza była jednoznaczna: "wypalenie zawodowe" i "skrajne wyczerpanie". Przez ostatni rok budziłam się rano z bólem brzucha, wracałam bez siły i energii, byłam obojętna i apatyczna. To wpłynęło na całe moje życie - mówi.

- Nie miałam siły na kontakty społeczne. Przez to również rozpadło się kilka moich znajomości. Niektórzy nie rozumieli, dlaczego nie mam siły na imprezy, wyjścia na miasto, dlaczego nie chcę rozmawiać z nowymi ludźmi. A ja byłam po prostu przebodźcowana. W pracy czułam się jak robot, który nie może mieć gorszego dnia, zawsze musi wypełnić target na 100 proc., bo kartka z wynikami wisiała na tablicy przy wejściu - wspomina.

Zobacz też: W syndromie burnout ludzie chcą za bardzo. Wybuchają i gasną

Od psychologa dowiedziała się, że na jej stan wpłynęło kilka czynników. - Oprócz niesprzyjającego środowiska pracy, problemem były również moje perfekcjonizm i ambicja. Zawsze byłam najlepszą uczennicą, chciałam wypełniać swoje obowiązki na 100 proc. Nierealne targety sprawiły jednak, że osiąganie wyników było ponad moje siły, nie radziłam sobie z tym, że nie udaje mi się wywiązać perfekcyjnie ze wszystkich obowiązków. Bardzo to przeżywałam.

- Kolejnym problemem, który doprowadził mnie do takiego stanu, był kontrolujący styl zarządzania. Jak dowiedziałam się na psychoterapii, to odbierało mi sprawczość, poczucie, że sama mogę zarządzać swoim czasem, organizować pracę w sposób, który jest dla mnie najkorzystniejszy. Czułam się jak trybik w maszynie, który musi działać według narzuconych z góry schematów - tłumaczy była pracownica.

Aż 29 proc. polskich specjalistów i menedżerów deklaruje, że odczuwa syndrom wypalenia zawodowego - pokazuje najnowsze badanie Hays Poland, które zostało przeprowadzone na przełomie sierpnia i września 2024 r. wśród niemal 1000 specjalistów i menadżerów.

Psycholog Barbara Wesołowska-Budka, właścicielka Poradni Zdrowia Psychicznego "Psychoklinika", autorka profilu na Instagramie @psychoterapia_i_zycie, przyznaje, że coraz więcej osób zgłasza się do niej z syndromem wypalenia zawodowego.

- Czują, że ich praca przestała sprawiać satysfakcję, a codzienność staje się dla nich źródłem stresu i frustracji. Te osoby często opowiadają o poczuciu bezradności, zmęczeniu, a nawet emocjonalnym odcięciu od tego, co kiedyś sprawiało im przyjemność. Takim przykładem jest lider w firmie korporacyjnej, który po kilku latach bez przerwy w pracy zaczął czuć się wypalony - przestało mu zależeć na wynikach, zaniedbywał relacje rodzinne, a nawet zaczął doświadczać problemów zdrowotnych związanych ze stresem.

Zobacz też: Zaczęła karierę jako dziecko. Teraz mówi o konsekwencjach

Psycholog podkreśla, że syndrom wypalenia zawodowego może dotknąć każdego, niezależnie od stanowiska czy branży, ale są pewne grupy, które są na niego bardziej narażone.

- Osoby pracujące w zawodach związanych z opieką nad innymi, nauczyciele, lekarze, pielęgniarki, a także osoby pracujące w korporacjach na wysokich stanowiskach, często zgłaszają symptomy wypalenia. W takich przypadkach presja, odpowiedzialność i wymagania dotyczące osiągnięć bywają ogromne.

Co istotne, nie tylko środowisko pracy ma wpływ na to, czy ktoś doświadczy wypalenia. - Nasza psychika, sposób radzenia sobie z emocjami, stresorami i trudnymi sytuacjami również odgrywa ogromną rolę. Wypalenie zawodowe to często efekt kumulacji różnych czynników. Presja, nadmiar obowiązków, brak uznania w pracy – to wszystko może prowadzić do wypalenia. Ale również nasza wewnętrzna tendencja do perfekcjonizmu, brak umiejętności odpuszczania czy radzenia sobie ze stresem - mówi Barbara Wesołowska-Budka.

Zobacz też: Któregoś dnia nie wstała z łóżka. Zaczęła najdłuższy urlop w życiu

O tym, że niektóre osoby są bardziej narażone na syndrom wypalenia, mówi również dr hab. Katarzyna Golonka, prof. UJ, współautorka platformy wsparcia psychologicznego StrongUJ. - Są pewne cechy, które mogą predysponować do wypalenia, np. nieadaptacyjny perfekcjonizm, w którym mając wysokie standardy, jednocześnie nie dajemy sobie przyzwolenia na popełnianie błędów i obwiniamy się za nie, co jeszcze bardziej potęguje stres i presję - wymienia w rozmowie z Wirtualną Polską.

Podkreśla, że w grę wchodzą również niefunkcjonalne style radzenia sobie ze stresem. - Mowa tu o uciekaniu w używki, brak wystarczającej regeneracji, zacieranie granic między życiem zawodowym a prywatnym. Jeśli mamy tendencję do obwiniania siebie lub innych, katastroficznych interpretacji, na pewno nie pomaga to w radzeniu sobie z nadmierną presją - tłumaczy dr hab. Katarzyna Golonka.

Nieleczone wypalenie zawodowe może prowadzić do poważnych konsekwencji. - To m.in. depresja i stany depresyjne, którym towarzyszą często myśli rezygnacyjne, niekiedy myśli samobójcze. Czasem stan pacjenta wymaga leczenia szpitalnego.

Agnieszka Natalia Woźniak, dziennikarka Wirtualnej Polski